Pod koniec marca 2025 roku, w salonie odCzasu doCzasu, z inicjatywy Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków, firmy ARACH i gospodarza miejsca – odbyło się zegarkowe spotkanie zatytułowane „ARACH pod lupą”.
Patrząc na to wydarzenie z punktu widzenia liczebności gości, można byłoby o nim szybko zapomnieć, ale ze względu na ciekawą prezentację na temat wzornictwa w zegarkach, warto, aby o tym aspekcie spotkania pozostała choć notatka.
„Wzornictwo w zegarkach” – prelekcja
Swoją prezentację Władysław Meller rozpoczął od slajdu z tekstem wiersza siedemnastoletniej (w chwili jego pisania) poetki ze Sławna - Justyny Najdy, opublikowanego z książce „Dizajn” profesora Krzysztofa Meisnera (Koszalin 2001).
Prelegent obiecał wrócić do tekstu wiersza na koniec prezentacji, ze względu na to, że jego idea może nawiązywać do zegarków, a dalej skupił się na osobie profesora Meisnera i zapisanych we wskazanej jego książce słowach.
Podniesiona sentencja dotyczyła projektowania tarcz zegarków „Błonie” – modeli Blonex, gdyż takie zlecenie z fabryki zegarków z Błonia otrzymał właśnie profesor Meisner.
Odnosząc się do sugestii profesora, jakoby zegarmistrze projektowali tarcze do zegarków Błonie, prelegent przekazał, że w trakcie jego badań tej kwestii, byli pracownicy fabryki w Błoniu przekazywali, że projekty tarcz wykonywała któraś z firm zewnętrznych, a w dalszych słowach zasugerował, że tarcze były prawdopodobnie projektowane przez którąś z firm kartograficznych.
Zegarki powinni projektować projektanci
Na kolejnym slajdzie prelegent przedstawił dwa, z wielu wykonanych przez profesora Meisnera projektów zegarków, w ramach umowy z firmą Błonie, oraz słowa projektanta dotyczące prezentacji prac i… zakończenia zegarkowej produkcji.
Analizując projekty nowych wskazówek, prelegent wyraził opinię, że tak zaprojektowane zegarki, ze względu na wielkość i brak wyważenia wskazówek, nie miałyby prawa poprawnie działać w tych zegarkach. Zgodnie z sugestią profesora Meisnera, zegarki powinni projektować projektanci, ale czy takie rozwiązanie jest zawsze najlepszą drogą?
Część z zegarkowych projektantów jest doskonale znana w zegarkowym świecie. W tego rodzaju prelekcji na pewno, już na początku, trzeba wskazać choć kilku z tych najlepiej znanych.
Na slajdzie prelegent przedstawił doskonale rozpoznawalnych projektantów zegarków: Louisa Josepha Cartiera (1875-1942) i Geralda Gentę (1938-2011). Podając daty ich urodzin i śmierci prelegent zasugerował, że w przypadku Louisa Cartiera, o ile pierwsze projekty zegarków nieokrągłych, po czasie królowania zegarków kieszonkowych na pewno musiały być uznane za unikatowe, to mimo wszystko, zaprojektowanie zegarka z kopertą tonneau w roku 1906 należy uznać za coś niezwykłego.
Arcydziełami były też każde z pozostałych dzieł projektantów wskazanych na slajdzie, a przedstawione przez nich wzory zegarków były i są dzisiaj "odmieniane" na wszystkie możliwe sposoby.
Na kolejnym slajdzie prelegent przedstawił dobrze znanego w kręgach zegarków i samochodów Ferdinanda Alexandra Porsche (1935-2012), który jest autorem projektów samochodów (Porsche 911 i Porsche 904), a w kręgach zegarkowych znany jest z projektowania zegarków. Pierwsze takowe zegarki były projektowane przez biuro Porsche Design (1973) z przeznaczeniem dla kierowców samochodów Porsche i dystrybuowane przez dilerów samochodów.
Od 1978 roku firma współpracowała z marką IWC, wprowadzając linię zegarków IWC Porsche Design. W 1996 roku firma kupiła zegarkową markę Eterna i produkowała zegarki Eterna Porsche Design. Dziś zegarki są jednym z produktów w portfolio marki Porsche Design.
Na marginesie tejże prezentacji, prelegent przekazał, że obecnie w firmie IWC niechętnie wspomina o kooperacji z Porsche, ze względu na stosunkowo niską jakość produkowanych wyrobów, choć z drugiej strony wszyscy przyznają, że współpraca pozwoliła firmie IWC łagodnie przetrwać trudny okres w świecie zegarmistrzostwa.
Następnym ze wspomnianych projektantów, już nie tak szeroko znanym, na którego powołał się prelegent, był urodzony w 1958 roku Rodolphe Cattin. Prezentując pokaźną liczbę firm, z którymi współpracował, Rodolphe Cattin i jego kolejne firmy (obecnie RODOLPHEDESIGN) można docenić kreatywność projektanta, ale - jak zauważył prelegent - można też mieć wątpliwości, co do ponadczasowości jego projektów.
Takimi „ryzykownymi” projektami były na pewno zegarki Rudolphe by Longines, które były oferowane na rynku w Polsce tuż po naszych przemianach gospodarczych. Krótka współpraca z tym projektantem (1985-1989) świadczy raczej o braku sukcesów firmy Longines wynikających z tej współpracy.
Na kolejnym slajdzie prelegent zaprezentował nazwiska dwóch następnych zegarkowych projektantów, którzy ze swoich danych personalnych wcale nie są szeroko znani w zegarkowym świecie, i to mimo, że są autorami ponadczasowych projektów. Prowadzący zapytał nawet gości, czy znają te osoby?
Pierwszym z nich był Hano Burtscher, który żył w latach 1946-2023, a drugim Ronald Kurowski, o którym nie wiadomo nawet w jakich latach żył.
Dołączenie tych projektantów do prelekcji wyjaśniło się przy prezentacji kolejnego slajdu.
Hano Burtscher jest autorem projektu zegarka IWC Da Vinci Perpetual – pierwszego modelu o referencji ref. 3750, powstałego w roku 1985 roku.
Ronald Kurowski jest autorem koncepcji i projektu zegarków Happy Diamonds z roku 1976. Koncepcja swobodnie poruszających się diamentów była wielokrotnie „odmieniana” w kolekcji zegarków i biżuterii marki Chopard i cały czas jest jej najlepiej rozpoznawalną linią wzorniczą dla wszystkich produktów.
To, co łączy obydwu ostatnich projektantów, to fakt, że byli oni TYLKO pracownikami zatrudnionymi w biurach projektowych firm, dla których wykonywali swoje projekty.
Polscy zegarkowi projektanci
Informację o możliwościach i dokonaniach projektantów polskich zegarków prelegent przekazał porównując dwa, następujące modele zegarków: Sixties Panorama Date, firmy Glashuette Orginal, oraz Atlas, marki Copernicus.
Jak wskazał prelegent, różnicą jest oczywiście cena obydwu tych produktów, gdzie zegarek firmy Glashuette był około dziesięciokrotnie droższy od zegarka Copernicus w czasie dostępności na rynku tego ostatniego.
Obydwa odwołują się do stylistyki zegarków z początku lat sześćdziesiątych poprzedniego wieku.
Znacząca różnica, która w aspekcie projektu zegarków została wskazana przez prelegenta, dotyczy kroju cyfr użytych dla wskazań kalendarza. Właściciele firmy Copernicus – panowie M&M (Marek Filipczyk i Marcin Lewandowski) doprojektowali krój wszystkich cyfr kalendarza według wzorca – trzech cyfr z tarczy zegarka Atlas z Błonia. W zegarku Atlas fonty cyfr na tarczy i wskazaniach kalendarza są takie same.
W zegarku Sixties Panorama Date krój cyfr datownika jest prawdopodobnie wzięty z popularnych szablonów i drastycznie różni się od kroju cyfr na tarczy. Zestawienie kroju cyfr na tarczy i kalendarzu jest dyskredytujące dla zegarka tej szanowanej marki z Saksonii.
Dodatkowo kolor cyfr w zegarku Atlas jest dobrany do koloru wskazówek – szary do srebrzystych wskazówek i granatowy do wskazówek czernionych.
Projektanci zegarków modowych
Wiadomo, że każda z firm modowych zatrudnia sztab projektantów, a one same chętnie przyjmują pozycję „dyktatorów mody”. W branży zegarkowej na zegarki firm modowych przyjęło się mówić dyskredytująco, jako o wyrobach „majtkowych”, ale na pewno nie można odmówić projektantom zegarków z firm modowych wpływu na ogólną stylistykę zegarków.
Wobec wielkiej liczby firm modowych oferujących zegarki, prelegent wybrał tylko jedną z nich, dla ilustracji omawianego tematu. Była nią polska marka DaModa.
Na zakończenie wystąpienia prelegent wrócił do pierwszego slajdu – z wierszem Justyny Najdy i zasugerował, że podobnie jak zauważyła autorka wiersza, iż wiele elementów mieszkania zostało po prostu zestawione z katalogu, tak samo wiele zegarków, nawet tych docenianych na rynku, jest zestawiana z dostępnych w katalogach producentów elementów.
Jako, że prelekcja poprzedzała prezentację polskiej, zegarkowej marki ARACH, konkluzja była taka, że zegarki tej marki są indywidualnie zaprojektowane i w żaden sposób nie są wykonane z elementów zestawianych z katalogu.
Oczywiście powyższa prelekcja i przedstawione w niej informacje to jedynie maleńki wycinek ogromnego i zarazem bardzo ciekawego aspektu wzornictwa w zegarkach, który może być dobrym początkiem do dalszego zgłębiania tego tematu.
Więcej artykułów tego typu znajdziesz w dziale – wiedza o zegarkach.
INSTAGRAMIE
greenlogic.eu