Od kiedy człowiek zaczął odbywać podróże odczuwał potrzebę jak najdokładniejszego pomiaru czasu, chociażby po to, żeby wiedzieć ile zajmie mu podróż, jak szybko, czyli z jaką prędkością się przemieszcza, oraz kiedy dotrze do celu. Dodatkowo, o ile na lądzie dało się z grubsza określić swoje położenie względem punktów orientacyjnych, o tyle na morzu do precyzyjnego wyznaczenia pozycji konieczna jest znajomość aktualnego czasu. Do wyznaczenia szerokości geograficznej wystarczy dokonać pomiaru wysokości dowolnego ciała niebieskiego, którego deklinację znamy, czyli kąt zawarty pomiędzy linią od obserwatora do obiektu niebieskiego a płaszczyzną równika niebieskiego. Jednak do ustalenia drugiej ze współrzędnych – długości geograficznej - konieczna jest znajomość czasu. Im precyzyjniej odmierzamy upływ czasu, tym dokładniej możemy wyznaczyć pozycję. Ze wspomnianych powodów, szerokość geograficzną potrafiliśmy już wyznaczyć w starożytności, natomiast problem dokładnego wyznaczenia długości geograficznej pozostawał nierozwiązany aż do połowy XVIII wieku.
Dziś, w dobie nawigacji satelitarnej, nie zawracamy sobie tym głowy, jednak w żegludze precyzyjny pomiar czasu ma nadal krytyczne znaczenie dla jej bezpieczeństwa i żadna jednostka morska nie może obyć się bez dokładnego zegara na pokładzie.
Do startu…
Od kiedy człowiek nauczył się mierzyć czas nadeszła też era wyścigów, ponieważ można było nie tylko ścigać się bezpośrednio, ale też porównywać wyniki uzyskane w różnych zawodach.
Jachty żaglowe zmagają się w regatach, tych wielkich jak Vendée Globe, America’s Cup czy Sydney-Hobart, i tych mniejszych, jak o Błękitną Wstęgę Jezioraka. W każdych regatach chodzi o jak najszybsze pokonanie trasy i ten czas można zmierzyć każdym stoperem, jednak zegarki typu yacht timer oferują jeszcze jedną, bardzo przydatną w żeglarstwie regatowym funkcję.
W odróżnieniu np. od motorsportu, start w regatach nie odbywa się z ustalonych pozycji, łodzie przed właściwym startem pozostają w ciągłym ruchu. Oczywistym powodem takiej formuły startu na wodzie jest źródło napędu jachtów, czyli wiatr. Zwykle na 5 minut (czasem na 10) przed startem jachty zmierzają w stronę linii startu starając się zająć jak najlepszą pozycję.
Zajęcie pozycji w przypadku jachtu żaglowego oznacza realizację przyjętych założeń startowych, które zwykle są podobne dla każdej z załóg. Start odbywa się pod wiatr. Nie wgłębiając się zbytnio w taktykę regatową idea jest taka, żeby jacht pozostawał w kontrolowanym dryfie jak najbliżej linii startu, i przekroczył ją jak najszybciej po sygnale startu (wystrzale ze statku komisji regatowej). Jednoczenie, pomimo działania wiatru, trzeba kontrolować swoją pozycję względem innych jachtów, nie dać sobie „zabrać” wiatru, i nie dać się wypchnąć poza boje i statek komisji, ograniczające z dwóch stron linię startu.
Do czego służy yacht timer?
Na 5 minut przed startem rozpoczyna się taktyczny taniec łodzi i walka o zajęcie idealnej pozycji, bo często start przesądza o tym, jaki będzie wynik biegu. Wtedy pojawia się flaga klasy, np. „1” i rozlega się sygnał dźwiękowy „uwaga”, właśnie wtedy należy uruchomić odliczanie czasu w zegarku typu yacht timer.
Minutę później w górę masztu sygnałowego wędruje również flaga „P” (Papa) Międzynarodowego Kodu Sygnałowego, oraz słychać dźwięk – to informacja dla załóg – przygotować się.
Skipperzy, czyli osoby dowodzące jachtem, synonim kapitana, rozglądają się wypatrując gdzie są ich najgroźniejsi przeciwnicy i starają się zaplanować swoje ruchy na najbliższe 4 minuty. Od tego momentu traktuje się, że jachty są w wyścigu, a za złamanie przepisów grozi kara.
Każda łódź próbuje ustawić się w jak najlepszej pozycji wykonując manewry. Upływają 3 minuty. Flaga P idzie w dół i rozlega się długi sygnał dźwiękowy – teraz należy pilnować swojej pozycji, oszacować czas, jaki jest potrzebny do przepłynięcia przez linię startu i… patrzeć na zegarek oraz otoczenie.
Ostatnie sekundy to moment, kiedy łodzie płyną już w stronę linii startowej, tak aby przeciąć ją z możliwie największą prędkością i dobrze rozpocząć wyścig. Jeśli źle oszacujemy czas, będziemy musieli zwolnić, ponieważ nie wolno przeciąć linii startu przed sygnałem rozpoczęcia wyścigu.
I wreszcie flaga klasy idzie w dół i słychać sygnał początku wyścigu. Te jachty, które przetną linię startu tuż po sygnale mają znacznie większe szanse na zwycięstwo niż ci, którzy wystartują ze sporym opóźnieniem. Żeby zrozumieć jak duże jest to wyzwanie spójrzmy na zdjęcie jachtów gotowych do startu w regatach Barcolana w Trieście, czy też ustawiające się do linii startu w regatach Fastnet.
Do tego potrzebny jest właśnie zegarek typu yacht timer.
Oczywiście, dziś można zrealizować to samo za pomocą aplikacji w telefonie, jednak żeglarstwo to dość konserwatywny sport, dlatego klasyczny zegarek idealnie wpisuje się w ducha tej dyscypliny.
Mocarna Alpina Extreme 40 Sailing Chronograph
Dotychczas używałem dwóch yacht timerów – kwarcowego, wielofunkcyjnego czasomierza marki Festina, oraz Alpiny Extreme 40 Sailing Chronograph. Nazwa tego drugiego zegarka pochodzi od klasy jachtów regatowych – Extreme 40 to 40-stopowy (12-metrowy) katamaran o kadłubie wykonanym z włókna węglowego.
Kadłuby są od siebie oddalone o 7 metrów, wysokość masztu wynosi 19 metrów, zaś powierzchnia ożaglowania podstawowego to 100 m2. Maksymalna prędkość jaką osiągają te jednostki to 40 węzłów, czyli 74km/h (węzeł to 1 mila morska na godzinę). Przy wietrze wiejącym z prędkością 22-25 węzłów katamaran Extreme 40 jest w stanie żeglować z prędkością 35 węzłów.
Szwajcarska marka Alpina była sponsorem Team Niceforyou Extreme 40, i z tego powodu w 2011 roku wypuściła kolekcję mechanicznych zegarków żeglarskich – yacht timerów.
Zegarek Alpina Extreme 40 Sailing Chronograph jest przedstawicielem linii Seastrong i wygląda naprawdę mocarnie.
Powiedzieć o nim, że jest masywny, to jakby nic nie powiedzieć.
Poduszkowata koperta o średnicy 44 mm, z dość krótkimi uszami, zestawiona została z gumowym paskiem z klasycznym zapięciem na klamrę. Rozwiązanie to nie jest zbyt praktyczne w przypadku zegarka „jachtowego”, gdyż próba poprawienia zapięcia na pokładzie może skończyć się utratą zegarka. Zapięcie motylkowe byłoby tu zdecydowanie bardziej na miejscu. W ogóle pasek sprawia niestety wrażenie nieco wiotkiego i niezbyt solidnego, choć muszę przyznać, że w praktyce jest wystarczająco wytrzymały, jednak wrażenie pozostaje.
Wracając do obudowy - poziome powierzchnie koperty są satynowane, zaś boczne polerowane, co dodatkowo podkreśla „kanciastość” i surowość tej konstrukcji. Ten wygląd przypomina nieco Luminory Panerai’a, więc jest to zdecydowanie pozytywne skojarzenie.
Nie do lansu, ale do realnego wykorzystania w yachtingu
Obrotowa lunetę wyposażono w czarną wkładkę z naniesioną skalą kompasu, nie jest on idealnie okrągły, na obwodzie znajduje się 6 występów ułatwiających jego obsługę w rękawiczkach żeglarskich.
Duża, zakręcana koronka z gumowaną nakładką została wkomponowana między dwa płaskie przyciski obsługi chronografu. Tutaj producent dobrze wykonał swoje zadanie, ponieważ na jachcie łatwo o zaczepienie zegarkiem np. o linkę, a każdy wystający element zwiększa ryzyko takiego zdarzenia. Widać zatem, że jest to zegarek nie tylko do lansu na pokładzie, ale do realnego wykorzystania w yachtingu.
Podobnie jak w klasycznym chronografie, górny przycisk służy do uruchamiania i zatrzymywania stopera, zaś dolny do jego zerowania. Oczywiście istnieje możliwość zatrzymania oraz ponownego uruchomienia modułu chronografu bez konieczności jego resetowania.
Srebrna tarcza ze szlifem słonecznym nie jest „przeładowana” prezentowanymi informacjami, nakładane indeksy godzinowe wypełnione substancją superluminova zestawione są z malowanymi kreskami skali minutowej. Wskazówki godzinowa i minutowa typu „paddle” mają zakończenia w stylu „pencil”, ale w tym zegarku nie grają głównej roli. To, co najważniejsze, zostało oznaczone bardzo żywymi barwami. Wskazówki, podobnie jak indeksy są „napakowane” wspomnianą już masą świecącą superluminową dla ułatwienia odczytu wskazań w przy braku światła lub w ciemności.
Przez środek tarczy przebiega szara, pozioma linia z plusami nad nią i minusami pod nią, która również ma pewne zastosowanie w regatach o czym za chwilę.
Uwagę przykuwa jaskrawo pomarańczowa, trójkątna wskazówka sekundnika, oraz pięć okrągłych okienek ułożonych po okręgu, czyli moduł yacht timera – chronografu regatowego.
Mechanizm zegarka Alpina Extreme 40 Sailing Chronograph to kaliber Alpina AL-880 bazujący na szwajcarskim Sellita SW-500, wyposażony w moduł yacht timera opracowany samodzielnie przez markę Alpina. Średnica mechanizmu to 13,25 linii paryskich (1 linia paryska to 2,26 mm), czyli 30 mm, grubość mechanizmu wynosi zaś 7,9 mm. Łożyskowany na 25 kamieniach mechanizm pracuje z częstotliwością 4Hz, a w pełni nakręcony zapewnia 46 godzin rezerwy chodu.
Kształt wahnika nawiązuje do łodzi na wodzie.
Wypada nadmienić, że zastosowany w zegarku mechanizm Sellita jest odpowiednikiem Valjoux 7750, produkowanego przez ETA. Wygląd i pracę mechanizmu możemy stale obserwować przez częściowo transparentny dekiel.
Mimo swych sporych rozmiarów, zegarek ten dobrze układa się na nadgarstku i szybko zapomina się o jego nie najmniejszej masie, co wiem z doświadczenia. Oczywiście tak masywna koperta jest świetnie przygotowana na morskie przygody – klasę wodoszczelności zegarka określono na 300 metrów.
Ready to race
Przejdźmy do opisu funkcji dodatkowej, która w tym zegarku mechanicznym jest najciekawsza, czyli modułu yacht timera: pięć okrągłych okienek w górnej części tarczy, które mi kojarzą się z kształtem bulajów (okrągłych okienek w kadłubie statku) realizują wskazanie chronografu regatowego.
W momencie uruchomienia yachttimera wszystkie wskaźniki mają ten sam kolor (czyli w mojej Alpinie biały), a w miarę upływu czasu zaczynają zmieniać swoje wskazanie – po kolei na kolor niebieski – w ten sposób widzimy upływające minuty od sygnału oznaczającego rozpoczęcie odliczania 5 minut do startu. Start nastąpi w momencie, gdy wszystkie 5 wskaźników zmieni kolor na niebieski i jednocześnie wskazówka sekundowa osiągnie punkt na godzinie 12. W ten sposób jednym rzutem oka skipper może ocenić ile czasu pozostało mu do startu, nie odrywając na dłużej wzroku od łodzi i jej otoczenia.
Jeżeli start ma nastąpić po 10 minutach od sygnału (taka formuła również jest czasem stosowana w regatach), po upływie pierwszych 5 minut wskaźniki zaczynają zmieniać kolor na pomarańczowy.
Dodam, że moduł yacht timera – o ile go nie zatrzymamy – będzie pracował „na okrągło”- po kolejnych 5 minutach zmieniając wskazania z powrotem na białe, następnie niebieskie, pomarańczowe itd. Określenie „na okrągło” jest w tym przypadku dosłowne, ponieważ wskazanie to jest realizowane przez znajdujący się pod tarczą obrotowy, trójkolorowy dysk o trzech 120-stopniowych sektorach pomalowanych w trzech kolorach.
Wróćmy jeszcze na chwilę do elementów tarczy i zaznaczonej na niej linii.
Wraz z obrotowym pierścieniem stanowią one element tzw. planera taktycznego, który służy do określenia, czy pozycja łodzi na boi startowej jest korzystna czy niekorzystna, a także, czy lepiej jest startować od strony boi startowej, czy od statku komisji regatowej.
Zegarki i jachty
Po zakupie zegarek Alpina Extreme 40 Sailing Chronograph otrzymałem w ogromnym pudełku, ponieważ znajduje się w nim piękny model jachtu klasy Extreme 40. Jest to nie lada gratka dla każdego fana sportów wodnych, i pięknie prezentuje się jako uzupełnienie tego bardzo ciekawego zegarka.
Związki żeglarstwa z zegarmistrzostwem są bardzo silne od dawna, obecnie jest to jeden z głównych sportów sponsorowanych przez marki zegarkowe, zaś jednym z najbardziej znanych jest Fastnet, którego głównym sponsorem jest firma Rolex. Rolex Fastnet jest uważany za jeden z najtrudniejszych i najbardziej wymagających wyścigów żeglarskich na świecie, a rozgrywany jest na trasie o długości 695 mil morskich (1287 kilometrów). Jachty startują z Cowes na wyspie Wight i płyną do latarni morskiej na Fastnet Rock w Irlandii, a następnie opływają ją i płyną do mety w Cherbourg’u.
Rekord trasy wśród jachtów jednokadłubowych został ustanowiony w 2011 roku przez jacht Volvo Open 70 Abu Dhabi pod wodzą Iana Walkera, pokonał on wówczas trasę wyścigu w czasie 42 godzin i 39 minut, czyli jego średnia prędkość na tym dystansie wyniosła nieco ponad 30km/h. Wielokadłubowce są szybsze, trimaran Banque Populaire V prowadzony przez Loïcka Peyron’a pokonał tę trasę w 32 godziny i 48 minut ze średnią prędkością bliską 40 km/h.
Udany zegarek żeglarski typu yacht timer
Producenci zegarków bardzo chętnie sponsorują załogi regatowe, w najbardziej prestiżowych regatach na świecie: America’s Cup – Omega jest sponsorem Team New Zealand, Tudor sponsoruje Alinghi Red Bull Racing, a Panerai zespół Luna Rossa.
Jak już wspominałem, szwajcarska marka Alpina była sponsorem Team Niceforyou Extreme 40, i właśnie z tej okazji przygotowała bardzo udany – w mojej ocenie - model Extreme 40 Sailing Chronograph o ref. AL.-880LS4V6, który użytkuję od lat. Żeglarski zegarek mechaniczny typu yacht timer. Mimo paska, a w zasadzie jego zapięcia, o którym wspominałem, model ten sprawdza się doskonale podczas sportów wodnych, ale także służy mi po prostu jako wierny kompan na co dzień.
Wszystkim miłośnikom zegarków, a szczególnie fanom marki Alpina, polecamy też naszą obszerną relację z obchodów 140-lecia tej firmy w szwajcarskim Zermatt: wyjątkowy event na 2 939 m n.p.m i specjalny zegarek Alpina.
Wszelkie nowości, recenzje zegarków oraz informacje dotyczące Alpina znajdują się zawsze w portalu na indywidualnej podstronie marki tu: zegarki Alpina.
INSTAGRAMIE
greenlogic.eu