Oszukać czarta… zegarem

Rozważania o możliwościach oszukania czarta podejmowało wielu filozofów, myślicieli i literatów. Każdy z nas na pewno pamięta balladę „Pani Twardowska” Adama Mickiewicza, w treści której Pan Twardowski wywodzi w pole Mefistofelesa, dzięki fortelowi i... trudnej sztuce dogadzania kobietom, a diabeł który: „...Czmychnąwszy dziurką od klucza, Dotąd jak czmycha, tak czmycha.” zawsze przywołuje uśmiech na nasze twarze.

Czy można oszukać czarta „z użyciem” zegara?

Próby takiej podejmowali się mieszkańcy Malty, a mogłem się o tym przekonać docierając tam przy okazji rejsu wycieczkowego po Morzu Śródziemnym.
Swoją zegarową relację z pobytu na tejże wyspie przekazywałem dla portalu Katalog Zegarów Wieżowych w Polsce (https://katalogzegary.pl) w sposób następujący:

Mdina
W Mdinie – pierwszej stolicy Malty znajduje się przepiękna Katedra Piotra i Pawła z dwiema wieżami, każda z… zegarową tarczą. Taką oddzielną zegarową tarczę, z dwiema wskazówkami spotykam po raz pierwszy. Z tego powodu natychmiast i naturalnie pojawia się pytanie: jakie wskazania realizuje drugi zegar? Czy określa on godzinę w innej strefie czasowej, bo wyspa ma powiązania z różnymi kulturami? Czy może to dwudziestoczterogodzinny system wskazań, by było wiadomo, kiedy rozpoczynać zawsze oczekiwaną siestę? Zewnętrzna skala jest podzielona na 31 części i choć opisane jest co drugie miejsce – to wiadomo, że musi to być dzień miesiąca. Wewnętrzna skala podzielona jest na dwanaście części oznaczonych literami. Dwanaście – taka możliwość istnieje dla kilku podziałów czasu. Jeśli na jednaj skali są dni miesiąca, to można przypuszczać, że na drugiej jest nazwa miesiąca. Wprawdzie trudno spodziewać się, by nazwy miesięcy były zgodne ze znanym mi językiem obcym – angielskim, ale z drugiej strony, jego pochodzenie jest romańskie, więc może jednak? D – jak December na górze, M jak March na pozycji trzeciej i M jak May na piątej. Tak – to na pewno są nazwy miesięcy. Druga tarcza jest tylko elementem zegara służącym do prezentacji wskazań kalendarzowych. Bardzo ciekawe rozwiązanie i doskonale utrzymujące symetrię, obdarzonego dwiema wieżami budynku. Zegar wskazuje poprawną godzinę, błędny dzień i (w przybliżeniu) prawidłowy miesiąc. Mimo, że byliśmy tam 2-go maja, kalendarz wskazuje 1-go. Zepsuty? Może jednak nie? Kwiecień ma 30 dni, a zegar na pewno nie ma komplikacji konstrukcji mechanizmu uwzględniającej różną długość miesięcy. Pewnie przesuw kalendarza następuje dzięki cięgnu giętkiemu (jak hamulec rowerowy), ale po miesiącu krótszym niż 31 dni trzeba wskazanie dnia skorygować.



W takim razie można przypuszczać, że to tylko opiekun zegara zaspał?
Czasu niewiele, jedziemy dalej. Zepsuty autobus, robi się nerwowo. Czasu będzie jeszcze mniej.

Mosta
Tutaj obserwacje można jedynie poczynić na szybko – przejazdem, z otwartego piętra wycieczkowego autobusu. Charakterystyczna bazylika, wyraźnie obarczona wpływami Bizancjum. Czy to kościół katolicki, czy muzułmański meczet? Podjeżdżamy bliżej. Fasada zwieńczona krzyżem – kościół. Dwie klasyczne wieże, podobnie jak w Mdina, dwie niezależne tarcze. Zegarowa i kalendarzowa. Tutaj kalendarz wskazuje jednak prawidłowy dzień i odpowiedni miesiąc. Poprawne są także wskazania czasu. Tego czasu jednak brakuje, więc szybko jedziemy do portu. Prom czekać na nas nie będzie.

Valetta
Wjeżdżamy do Valetta, nasza droga prowadzi wprawdzie przez centrum miasta, jednak do jego starej części już nie wjedziemy. Najkrótsza trasa i widoki z platformy stosunkowo szybko jadącego autobusu. Dość daleko widać jednak kościół, dwie wieże, na każdej tarcza zegarowa. Teraz na pewno nie uda się ustalić szczegółów z jakim kościołem mamy do czynienia. Szybki przejazd wycieczkowym autobusem pozwala tylko na zdjęcie i to z większej odległości. Godzina poprawna potwierdza prawidłowe działanie zegara, jednak druga tarcza pozbawiona jest wskazówek. Czy to na pewno tarcza kalendarzowa?
W spokoju, na zbliżeniu zrobionego zdjęcia widać, że to tarcza zegarowa.
Tyle, że wskazówek nie widać!
Dlaczego?”

By odpowiedzieć na zadane pytanie, trzeba odwołać się do informacji zawartej w przewodniku po Malcie. Na jego łamach są napisane następujące słowa:
„Interesujący jest fakt, że na wszystkich wieżach kościelnych (Malty przyp. autora) umieszczone są dwa zegary, przy czym jeden prawdziwy, a drugi namalowany. Otóż według wierzeń dwa zegary mają mylić diabłu godziny, aby nie zdążył porywać odchodzących dusz.” (https://malta.lovetotravel.pl/malta_ciekawostki)
Taką samą informację autor otrzymał od spotkanych i nagabniętych w tej kwestii Maltańczyków odwiedzających Warszawę.

Władysław Meller