Zegarki mechaniczne dzielą się na dwie kategorie pod względem sposobu w jaki naciągana jest sprężyna napędowa: zegarki z naciągiem manualnym, oraz zegarki z naciągiem automatycznym. Oba sposoby naciągu mają liczne zalety, oraz grono zagorzałych zwolenników, ale korzystanie z każdego z nich, poza aspektami funkcjonalnymi, może wiązać się także z pewnymi niedogodnościami, o których warto wiedzieć przed dokonaniem wyboru. Zasadnicza różnica między naciągiem manualnym i automatycznym wynika ze sposobu, w jaki naciągana jest sprężyna napędowa zegarka.
Zegarki nakręcane ręcznie – te noszone codziennie – najlepiej w aspekcie dokładności chodu zachowują się przy systematycznym, następującym o tej samej porze dnia nakręcaniu. Sprężyna napędowa zwijana jest poprzez obroty koronką. Do pełnego naciągnięcia sprężyny z reguły wystarczy kilkanaście jej obrotów.
Zegarki wyposażone w automatyczny naciąg sprężyny posiadają wahniki, które obracając się podczas wykonywania wszelkich ruchów ręką, naciągają sprężynę napędową. Jeśli zegarek noszony jest codziennie, zakładając oczywiście, że posiadacz zegarka wykonuje podczas dnia jakiekolwiek czynności wymagające poruszania rękami – zegarek z automatycznym naciągiem powinien pracować bezustannie i wymagać ewentualnie jedynie okresowej korekty wskazań czasu. Zegarki typu Automatic mogą wymagać również kilku obrotów koronką, aby je uruchomić, kiedy na skutek odłożenia zegarka praca mechanizmu ustała. Niemniej zaraz po założeniu zegarka podczas jego noszenia sprężyna jest dokręcana.
Zegarki z naciągiem ręcznym powstały oczywiście jako pierwsze i świat zna je już od wieków, natomiast pierwszy zegarek z automatycznym naciągiem powstał około 1770 roku, a wynalazł go genialny konstruktor Abraham Louis-Perrelet.
Warto choć pokrótce przedstawić wady i zalety obu rodzajów naciągu.
Zacznę od zegarków z naciągiem manualnym.
Główną zaletą zegarków nakręcanych ręcznie jest niemalże pełna kontrola właściciela nad stanem naciągu sprężyny napędowej. Kiedy nakręcamy zegarek, powinniśmy robić to do oporu, czyli do momentu, gdy sprężyna naciągnięta jest maksymalnie. Dzięki temu mamy pewność, że po każdorazowym nakręceniu zegarek posiada pełną rezerwę chodu.
Zegarek z naciągiem ręcznym może być w każdym momencie „dokręcony”.
Możemy to zrobić by mieć pewność, że sprężyna na pewno jest napięta, choć – jak wspomniałem wcześniej – dla regularności chodu najlepiej tradycyjny zegarek nakręcać każdego poranka. Początek dnia jest o tyle lepszy niż wieczór, że w nocy zwykle nie potrzebujemy zegarka, więc ewentualne zatrzymanie się mechanizmu nie dokuczy nam aż tak bardzo.
Jako zaletę czasomierzy manualnie nakręcanych często wymienia się również prostszą konstrukcję mechanizmu. Zegarki te nie mają dodatkowego modułu, dzięki czemu są teoretycznie mniej awaryjne i zwykle ich koperty są cieńsze w stosunku do kopert zegarków z automatycznym naciągiem. Wielu pasjonatów i kolekcjonerów uważa, iż zegarki nakręcane ręcznie posiadają duszę i nawiązują do tradycji zegarmistrzostwa. Jest liczne grono zegarkomaniaków, dla których codzienne nakręcanie zegarka to wielka przyjemność i swego rodzaju rytuał powtarzany każdego dnia.
To, co dla jednych jest zaletą, dla wielu potrafi być uciążliwym obowiązkiem, gdyż zegarki manualne wymagają dyscypliny i systematyczności. Związane jest to oczywiście z koniecznością regularnego nakręcania zegarka. Można spotkać się z opiniami, iż z racji stałego używania koronki do nakręcania zegarka jest to element najbardziej narażony na awarie. Ponadto koronki w zegarkach nakręcanych ręcznie zwykle bywają nieco większe od tych stosowanych w modelach Automatic. Powód jest prosty – chodzi o funkcjonalność. Większa koronka podnosi znacznie wygodę codziennej obsługi zegarka, jednakże znajdą się tacy, którzy nawet nieco większą koronkę mogą uznać za mniej estetyczną.
Pewną niedogodność stanowić może także sytuacja, w której systematycznego nakręcania wymaga zegarek o podwyższonych parametrach wodoszczelności, co przy zakręcanej koronce oznacza konieczność każdorazowego jej odkręcenia i zakręcenia dla powrotu do wodoszczelności.
Przejdźmy teraz do wad i zalet modeli z automatycznym naciągiem.
Podstawową zaletą zegarków tego typu jest niewątpliwie wygoda użytkowania. Liczne grono sympatyków czasomierzy Automatic właśnie tego słowa – wygoda – używa najczęściej, opisując ich zalety. Wygoda użytkowania wynika oczywiście z braku konieczności stałego nakręcania zegarka i ciągłego pamiętania o tej czynności.
Sprężyna napędowa zegarka z automatycznym naciągiem nakręca się samoczynnie podczas noszenia – można by rzecz, że jest to konstrukcja zbliżona w pewnym sensie do perpetuum mobile.
Oczywiście dociekliwi mogliby od razu zapytać: a co w sytuacji, kiedy mamy więcej niż jeden zegarek automatyczny? Przecież nie da się nosić równocześnie kilku zegarków. Otóż problem ten został rozwiązany w bardzo prosty sposób – poprzez urządzenie o nazwie rotomat.
Rotomat podczas swojej pracy zapewnia umieszczonym w nim zegarkom obroty o 360 stopni, co oczywiście powoduje obracanie się wahnika i naciąganie sprężyny napędowej zegarka.
Jakże proste, a zarazem jakie genialne i praktyczne urządzenie!
Jako wadę modeli z automatycznym naciągiem wymienia się choćby nieco większe ryzyko wystąpienia awarii ze względu na samą obecność dodatkowego modułu. Zegarki te są bardziej skomplikowane pod względem technicznym, przez co prawdopodobieństwo uszkodzenia mechanizmu w wyniku długotrwałej pracy lub w wyniku upadku czy uderzenia jest na pewno nieco wyższe. Jako niedogodność wymieniany bywa także brak kontroli nad stopniem naciągu sprężyny.
Zastosowanie automatycznego naciągu oznacza, iż zegarek w zasadzie nie powinien być dokręcany koronką. Wprawdzie są czasomierze, których mechanizmy dają taką możliwość, jednakże na pewno nie służy to mechanizmowi. Maksymalne naciągnięcie sprężyny gwarantuje jedynie regularne noszenie zegarka, a przy tym dość aktywny styl codziennie wykonywanych czynności. W przeciwnym razie sprężyna może nie być naciągnięta w pełni, a to niekiedy – głównie w starszych czasomierzach – może skutkować niewielkimi dobowymi odchyleniami pomiaru czasu.
Rozwiązaniem tego problemu może być oczywiście zakup zegarka ze wskaźnikiem rezerwy chodu lub posiadanie rotomatu, jednakże wiąże się to z dodatkowymi kosztami.
Jak wcześniej wspomniałem, oba rodzaje naciągów posiadają wyraźne zalety i również niewielkie, aczkolwiek mogące negatywnie wpływać na komfort użytkowania czasomierza wady.
Wybór odpowiedniego zegarka, czy to z naciągiem ręcznym, czy automatycznym, to zdecydowanie sprawa indywidualna. Dla tych, którzy nie potrafią podjąć ostatecznej decyzji, mam dobrą radę: najlepiej posiadać co najmniej jeden zegarek z naciągiem manualnym i co najmniej jeden z naciągiem automatycznym.
Taki złoty środek jest najlepszym rozwiązaniem dla każdego miłośnika zegarków.
Artykuł ukazał się w drukowanym kwartalniku Zegarki i Pasja - Magazyn Zegarki i Pasja nr 4 Q4 2017
Maciej Kopyto
19:16 02.05.2018Wiedza
Naciąg manualny czy automatyczny – jaki zegarek wybrać?
![Certina - Premium](/resizer/img/1300/0/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/banery_prawa/Certina/2024-Certina-GMT-1300x900.webp)
REKLAMA
![Epizod 6. Przekładnia chodu zegarka bazowego](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/thumbnails/image91.webp)
Epizod 6. Przekładnia chodu zegarka bazowego
Zadaniem przekładni chodu jest przeniesienie energii z modułu napędu, na wejście modułu wychwytu, oraz podanie, odpowiednio mocnego, sygnału wzorcowego (stała prędkość ob ...
![FIYTA – historia marki i osiągnięcia](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/wiedza/964-fiyta-historia/fiyta-historia-marki-1.webp)
FIYTA – historia marki i osiągnięcia
Zegarki „Made in China” nadal często wielu osobom kojarzą się zwykle z bytami oferowanymi masowo na znanym chińskim portalu zakupowym. Wpływ na takie postrzeganie produkt ...
![Zegarek Vintage lipiec 2016 wybrany - poznajcie finalistów i zwycięzcę!](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/pliki/zegarkowy swiat/vintage lipiec/1.webp)
Zegarek Vintage lipiec 2016 wybrany - poznajcie finalistów i zwycięzcę!
Jakiś czas temu pisaliśmy o rozpoczęciu współpracy pomiędzy portalem Zegarki i Pasja oraz grupą Stare Zegarki / Vintage Watches. Głównym celem współpracy jest zwrócenie u ...
![Davosa Newton Pilot Rally Chronograph. Sportowa stylistyka z nutką retro](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/zegarki-1/067-davosa/Davosa-Newton-Pilot-Rally-Chronograph-1.webp)
Davosa Newton Pilot Rally Chronograph. Sportowa stylistyka z nutką retro
Szwajcarska marka Davosa w ostatnim czasie prezentowała sporo nowych, ciekawych zegarków wykonanych z najwyższą starannością, lecz ukierunkowanych nieco bardziej w stronę ...
![Roamer Competence Skeleton IV. Dla miłośników zegarków szkieletowanych](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/zegarki-1/011-roamer/Roamer-Competence-Skeleton-IV-zegarkiipasjapl-1.webp)
Roamer Competence Skeleton IV. Dla miłośników zegarków szkieletowanych
Szwajcarska marka Roamer zaprezentowała sześć zegarków w ramach nowej linii Competence Skeleton IV. To zegarki mechaniczne dla miłośników pełnego widoku na tak zwane zega ...
![Frederic Jouvenot Helios Albedo i Helios Carbon z hipnotyzującą tarczą „sundial”](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/zegarki-1/159-frederic-jouvenot/Frederic-Jouvenot-Helios-Albedo-i-Helios-Carbon-1.webp)
Frederic Jouvenot Helios Albedo i Helios Carbon z hipnotyzującą tarczą „sundial”
Frederic Jouvenot, szwajcarski zegarmistrz urodzony w 1977 roku, założył swoją markę zegarków w 2008 roku, wprowadzając na rynek ACE (Automatic Chronograph Evolution), pr ...
![Dystyngowany urok. Frederique Constant Classics Index Business Timer](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/zegarki-1/041-frederique-constant/Frederique-Constant-Classics-Index-Business-Timer-zegarkiipasjapl-1.webp)
Dystyngowany urok. Frederique Constant Classics Index Business Timer
Szwajcarska marka Frederique Constant, działająca obecnie w ramach silnej grupy Citizen, stale się rozwija. Kiedyś pisałem nawet, że bez kompleksów rozpycha się łokciami ...
![G-SHOCK Tone-On-Tone. Sportowe, kolorowe, idealne wakacyjne zegarki](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001-Zegarki/zegarki-2024/955-g-shock/G-SHOCK-Tone-On-Tone-zegarkiipasjapl-1.webp)
G-SHOCK Tone-On-Tone. Sportowe, kolorowe, idealne wakacyjne zegarki
Lato kojarzy się nam ze słońcem, wodą i zabawą. Podczas tego okresu czujemy, że żyjemy w pełni i możemy delektować się fuzją dźwięków, smaków i kolorów. Podobnie jest z z ...
![Omega X Paryż 2024. Najnowsze technologie w chronometrażu i olimpijskie zegarki](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/wiadomosci/619-omega/Omega-Letnie-Igrzyska-Olimpijskie-Paryz-2024-zegarkiipasjapl-1.webp)
Omega X Paryż 2024. Najnowsze technologie w chronometrażu i olimpijskie zegarki
Dla miłośników sportu data 26 lipca bieżącego roku, to bardzo waży, wyczekiwany moment. Wtedy rozpoczynają się XXXIII letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu. Paryż 2024. Zm ...
![Magazyn „Zegarki i Pasja” - archiwalne wydania do kupienia (oferta limitowana)](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/wiadomosci/620-magazyn-zip/Magazyn-Zegarki-i-Pasja-archiwalne-wydania-do-kupienia-1.webp)
Magazyn „Zegarki i Pasja” - archiwalne wydania do kupienia (oferta limitowana)
Nasz serwis internetowy obchodzi w 2024 roku 10. urodziny, więc po dekadzie obecności na rynku udało nam się zdobyć bardzo duże grono wiernych Czytelników i Czytelniczek. ...
![Vostok Europe Expedition North Pole. Nowe, kolorowe modele Pulsometer i Solar Power 24H](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001-Zegarki/zegarki-2024/914-vostok-europe/Vostok-Europe-Expedition-North-Pole-Pulsometer-i-Solar-Power-24H-zegarkiipasjapl-1.webp)
Vostok Europe Expedition North Pole. Nowe, kolorowe modele Pulsometer i Solar Power 24H
Expedition North Pole to nie nowość, ta kolekcja jest zadomowiona w ofercie litewskiej marki Vostok Europe i jest - w mojej ocenie - jedną z najbardziej atrakcyjnych. Zap ...
![Zwycięzca Tour de France 2024, Tadej Pogacar i jego zegarek](/resizer/img/355/200/0/?src=https://zegarkiipasja.pl/images/001_2016/ciekawostki/873-tadej-pogacar/Tadej-Pogacar-i-jego-zegarek-zegarkiipasjapl-1.webp)
Zwycięzca Tour de France 2024, Tadej Pogacar i jego zegarek
Raczej niewiele osób przypuszczało, że Tour de France może aż tak poruszyć zegarkowy świat. A dokładniej, że zegarkowy świat tak mocno wkroczy w tę imprezę i poruszy tych ...