Zadaniem wychwytu jest przekazanie do oscylatora, energii pochodzącej z napędu, transmitowanej przez przekładnię chodu, a równocześnie impulsowe zwalnianie przekładni chodu. Zanik energii na wejściu oscylatora spowodowałby ustanie jego ruchu. Okresowy ruch oscylatora, współpracującego z wychwytem, jest podstawą szybkości ruchu przekładni chodu. Połowa okresu drgań oscylatora (np. wahadła lub balansu) nazywa się wahnięciem. W tradycyjnych rozwiązaniach, przy dwóch wahnięciach następuje skok przekładni o jeden ząb.
Element pośredni - między kołem wychwytowym i oscylatorem ze względu na specyficzny kształt nosi nazwę „kotwica”.
Sposób działania wychwytu
Współpraca z przekładnią chodu odbywa się dzięki specjalnie ukształtowanym zębom koła wychwytowego i paletom kotwicy. Współpraca z oscylatorem odbywa się poprzez widełki kotwicy i przerzutnik oscylatora.
Sposób działania wychwytu ma istotny wpływ na stałość okresu pracującego oscylatora, co w konsekwencji jest decydujące o dokładności działania zegarka.
Do czasu konstrukcji wychwytu szwajcarskiego, powstało wiele rożnych rozwiązań konstrukcyjnych tego modułu mechanizmu zegarowego. Szczególną różnorodnością konstrukcji cieszyły się wychwyty do zegarów stacjonarnych. Także już po wynalezieniu wychwytu szwajcarskiego, jednak z większym nasileniem dopiero w ostatnim czasie prowadzone i wprowadzane są nowe rozwiązania wychwytu.
Rodzaje wychwytów
Ze względu na sposób działania, wychwyty można podzielić na następujące grupy: cofające, spoczynkowe i swobodne.
Animacja działania wychwytu cofającego: http://www.abbeyclock.com/brecoil.html
Przykładami wychwytu cofającego, w którym w trakcie oscylacji balansu koło wychwytowe jest cofane, są: wychwyt szpindlowy (łopatkowy) i wychwyt hakowy.
Animacja działania wychwytu spoczynkowego: https://www.abbeyclock.com/bbigrhm.html
Najlepszym przykładem wychwytu spoczynkowego, w którym położenie koła wychwytowego jest utrzymywane w jednym miejscu, mimo poruszającej się pod wpływem ruchu oscylatora kotwicy, jest wychwyt Grahama, który stosowany jest w zegarach stacjonarnych.
Jego odmianą jest wychwyt cylindrowy (walcowy) w zegarkach.
Animacja działania wychwytu szwajcarskiego: https://img.timezone.com/img/articles/wglossary631694783467708920/EscapeAnimation.gif
W wychwycie szwajcarskim kotwicowym, który należy do grupy wychwytów swobodnych, z jakim mamy do czynienia w naszym zegarku bazowym, po przyjęciu impulsu z koła wychwytowego (i przekazaniu do balansu), kotwica utrzymuje koło wychwytowe w położeniu stabilnym. Sama jest także przez to koło utrzymywana w krańcowej, stabilnej pozycji. Takie położenie koła i kotwicy jest możliwe dzięki ukształtowaniu ich współpracujących ze sobą elementów i kołkom oporowym płyty mechanizmu. Poza momentem wyrwania kotwicy z położenia stabilnego i następnie przekazania impulsu, kotwica nie ma kontaktu z oscylatorem.
W naszym zegarku bazowym, znajduje się wychwyt szwajcarski z kołem wychwytowym i kotwicą wykonywanymi ze stali. Palety kotwicy są wykonane z rubinu.
TIK-TAK
To właśnie impulsowe działanie elementów wychwytu emituje charakterystyczny, różny dla każdego rodzaju wychwytu, dźwięk, a wysłuchany „chód zegarka” był podstawową wskazówką co do poprawnego działania czasomierza, dla zegarmistrzów nie posiadających urządzeń elektronicznych. Dzisiejsze sprawdzarki zegarków mechanicznych także dzięki analizie impulsów akustycznych - uderzeń elementów wychwytu pokazują jego charakterystykę, oraz określają chwilową dokładność działania i amplitudę balansu.
Kierunki poszukiwania nowych rozwiązań
Rozważając konstrukcję przekładni chodu, wskazywałem spadek momentu napędowego, jako poważny problem dla konstruktorów zegarków. Jednym z udanych kierunków poszukiwać było wynalezienie w ostatnim czasie wychwytu gwarantującego stały impuls napędowy.
Zgodnie z zasadą działania oscylatora balansowego, jedynie impuls napędowy działający na balans w momencie w którym nie jest on wychylony w żadną ze stron, niezależnie od jego wielkości (i niestałości), nie wpływa na wartość okresu drgań balansu. Tak więc, próby nowych rozwiązań mają na celu zmniejszenie strat energii w procesie udzielania impulsu, stabilizacja jego wielkości, oraz uzyskanie dla niego idealnego momentu działania. Wiadomo też, że im większy jest moment bezwładności balansu i większa częstotliwość drgań, tym mniejszy jest wpływ zakłóceń zewnętrznych na jego okres. Dla uzyskania wyższej dokładności działania zegarków mechanicznych, badania i próby nowych rozwiązań, w takich właśnie kierunkach cały czas są prowadzone.
Autor: Władysław Meller
Rozwinięcie tego tematu, znajduje się w kolejnych publikacjach.
Komplikacje konstrukcji mechanizmu zegarka.
- początek spisu treści dla przygotowywanego opracowania
1 Wstęp - jest już tutaj
2 Systematyka komplikacji konstrukcji - jest już tutaj
3 Mechanizm bazowy - jest już tutaj
3.1 Naciąg - jest już tutaj
3.2 Napęd - jest już tutaj
3.3 Przekładnia chodu - jest już tutaj
3.4 Wychwyt - jest już tutaj
3.5 Oscylator
3.6 Moduł regulacji
3.7 Przekładnia wskazań
3.8 Urządzenie wskazujące
4 Zmiany konstrukcyjne w stosunku do mechanizmu bazowego - komplikacje konstrukcji mechanizmu.
4.1 Naciąg
4.1.1 Element manipulacyjny
4.1.2 Automatyczny naciąg zegarka
4.2 Napęd
4.2.1 Wydłużona sprężyna
4.2.2 Zwielokrotnienie ilości bębnów
4.2.2.1 Szeregowe ułożenie bębnów
4.2.2.2 Równoległe ułożenie bębnów
4.....
Pojawiły się także opracowania z dziedziny teorii zegarmistrzostwa:
1. Wydłużona rezerwa chodu - jest już tutaj
2. Warto wiedzieć. Izochronizm - jest już tutaj
3. warto wiedzieć. Izochronizm. Impulsy napędowe - jest już tutaj
4. Warto wiedzieć. Izochronizm. Impulsy napędowe - uzupełnienie - jest już tutaj
0 Komentarzy
Średnia 0.00