Zegarki Vintage: LANCO Airvac 6000 Scratch Shield

Szwajcarska marka LANCO posiada długą oraz burzliwą historię, i choć nie istnieje już przeszło 30 lat – produkcja ustała w 1981 roku – czasomierze z charakterystycznym L na tarczy odmierzają czas do dziś. Przedsiębiorstwo produkowało bardzo ciekawe, zróżnicowane zegarki. Zarówno modele niezbyt skomplikowane o umiarkowanej jakości, jak również czasomierze wyposażane w wyrafinowane mechanizmy i wykorzystujące najnowsze osiągnięcia ówczesnej techniki.

Jednym z takich właśnie modeli jest LANCO AIRVAC 6000 Scratch Shield.

Już sama nazwa modelu brzmi dość tajemniczo i futurystycznie, a jego wygląd oraz wyjątkowe cechy zdecydowanie potwierdzają, iż był to innowacyjny oraz nietuzinkowy zegarek. Zastosowano w nim bowiem dwa ciekawe rozwiązania techniczne, które miały wpłynąć na zwiększenie precyzji chodu mechanizmu oraz na zwiększenie odporności koperty na wszelkiego rodzaju zarysowania i otarcia.

Kosmiczny projekt, który utknął w próżni

Pierwsze z zastosowanych rozwiązań związane jest z użyciem dość nietypowej, rzadko spotykanej koperty typu AIRVAC. Jest to produkt firmy Ervin Piquerez S.A, przedsiębiorstwa słynącego z wielu innowacyjnych rozwiązań właśnie w dziedzinie produkcji kopert do zegarków naręcznych. EPSA jest twórcą m.in. kopert typu Super Compressor, które wykorzystywane były w zegarkach przeznaczonych do profesjonalnego nurkowania oraz stosowane przez najbardziej znane i prestiżowe manufaktury takie, jak Longines, Enicar, Bulova, Jaeger-LeCoultre i Hamilton.

Natomiast koperta typu AIRVAC, w jaką wyposażony jest prezentowany LANCO, miała zupełnie inne właściwości oraz zastosowanie. Mianowicie bazuje ona na ciekawej koncepcji stworzenia próżni wewnątrz koperty.

Dlaczego próżni ?

Otóż w teorii, mechanizm umieszczony i pracujący w próżni – czyli pustej przestrzeni, w której nie ma żadnych mogących oddziaływać ciał, płynów ani gazów – powinien wykorzystywać zalety wynikające z praw fizyki, a konkretnie chodzi o zmniejszenie lub wręcz zniwelowanie oporu powietrza, jaki musi pokonywać koło balansu podczas pracy.

Dodatkowo mechanizm pracujący w próżni nie wymagałby tradycyjnego smarowania, gdyż smar nie wysychałby tak szybko oraz wszelkie ruchome elementy mechanizmu także nie musiałyby pokonywać oporu powietrza, dzięki czemu zużywałyby się znacznie wolniej.

Wykorzystanie tej idei przyświecało firmie EP S.A podczas tworzenia kopert AIRVAC.

Aby uzyskać próżnię wewnątrz koperty, już po osadzeniu w niej mechanizmu i nałożeniu dekla, czasomierz poddawany był wypompowywaniu powietrza z jej wnętrza za pomocą specjalistycznych pomp. Miało to skutkować podwyższeniem punktualności chodu mechanizmu zegarka i przedłużyć jego żywotność. Prezentowane LANCO posiada charakterystyczny dla kopert typu AIRVAC wytłoczony na deklu obrazek prezentujący zegarek umieszczony pod szklaną kopułą – komorą próżniową. Dodatkowo zegarki z kopertą AIRVAC często posiadały stosowną informację na tarczy.

Twardość koperty 1200 razy większa od stali

Drugie rozwiązanie także związane jest z kopertą, ale tym razem z jej zewnętrznym aspektem. Umieszczony na tarczy zegarka napis Scratch Shield wiele wyjaśnia, gdyż informuje nas, iż koperta czasomierza jest znacznie bardziej odporna na wszelkiego rodzaju zarysowania i powierzchowne uszkodzenia. Efekt ten uzyskano dzięki użyciu powłoki wykonanej ze spieku Wolframu.

LANCO AIRVAC 6000 posiada kopertę wykonaną ze stali nierdzewnej, która pokryta jest powłoką ze spieku węglika Wolframu o twardości około 1200 w skali Vickersa. Dla porównania stal nierdzewna 316L prezentuje twardość na poziomie 140 w skali Vickersa.

Koperta pokryta powłoką z węglika Wolframu ma dość charakterystyczny wygląd odbiegający od zwykłej stali szlachetnej, ponieważ stal często przestaje być lśniąca podczas intensywnego użytkowania zegarka, natomiast spiek Wolframu powoduje, iż koperta LANCO pomimo, iż zegarek ma około 40 lat, nadal lśni i wygląda jak nowa.

Poszczególne elementy zegarka

Prócz opisanych powyżej niecodziennych cech, prezentowane LANCO posiada także mineralne szkło, które jest znacznie twardsze od często używanych wówczas szkieł wykonanych z pleksi, czyli z plastiku. Szkła mineralne stosowane były w latach 70′ wyłącznie w drogich modelach znanych manufaktur, dopiero kilka lat później zaczęto stosować znacznie twardsze, ale też znacznie droższe, szafirowe szkła.

Koperta jest nie tylko wyjątkowa ze względu na system AIRVAC oraz powłokę wykonaną ze spieku Wolframu, ale także ze względu na spore rozmiary, dzięki czemu czasomierz prezentuje się pięknie na nadgarstku nawet dziś, czyli w czasach, kiedy popularne są koperty o średnicy 43-45 mm.

Wymiary koperty:

Wysokość – 42 mm

Szerokość – 40 mm

Grubość – 10 mm

W modelach LANCO AIRVAC 6000 Scratch Shield spotkać można – w zależności od okresu produkcji – co najmniej 3 rodzaje mechanizmów z automatycznym naciągiem sprężyny napędowej:

1. Tissot kaliber 784-2

2. Tissot kaliber 2481

3. ETA kaliber 2782

Tarcza zegarka jest bardzo prosta i czytelna, posiada wyłącznie 12 nakładanych indeksów oraz okienko daty na godz. 3,00. Jedyny element, który wyraźnie wyróżnia się i ożywia tarczę to błękitna wskazówka sekundnika, która rytmicznie odmierza upływający czas.

Dekiel czasomierza jest zakręcany i wykonany ze stali, tak samo jak masywna, sygnowana koronka oraz oryginalna bransoleta sygnowana logo LANCO na zatrzaskowym zapięciu.

Zakończenie – czyli podsumowanie i ogólne wrażenia.

Model AIRVAC 6000 Scratch Shield doskonale prezentuje się na ręce, ale przede wszystkim prezentuje też ciekawe, naprawdę rzadko spotykane właściwości koperty zarówno pośród zegarków vintage, jak i współczesnych modeli. Zastosowane rozwiązania wprawdzie nie zawsze sprawdzają się idealnie w praktyce. Wiedza jaką dziś posiadamy zdecydowanie utwierdza nas w przekonaniu, iż osiągnięcie efektu próżni w kopercie zegarka jest niezwykle trudne, a nawet jeśli faktycznie udawało się go uzyskać, to efekt ten był krótkotrwały.

Poza tym właściwości te zanikały po pierwszym serwisie zegarka, gdyż zapewne niewielu zegarmistrzów posiadało wówczas odpowiedni sprzęt, aby odtworzyć fabrycznie uzyskaną próżnię.

Koperta ze spieku Wolframu jest natomiast rozwiązaniem zdecydowanie praktycznym, co ciekawe, stosowanym przez kilka przedsiębiorstw zegarkowych do dziś. Jedną z firm, która słynie z wykonywania kopert oraz bransolet swoich zegarków z różnych nietypowych materiałów, m.in. z ceramiki i spieku Wolframu jest szwajcarskie RADO.

Opisywane LANCO wzbogaciło moją kolekcję kilka miesięcy temu. Niewątpliwie jest to interesujący model, gdyż doskonale ukazuje pomysłowość i stałe dążenie szwajcarskich producentów czasomierzy mechanicznych do ulepszania swoich produktów oraz wykorzystywania innowacyjnych wówczas, zaawansowanych technicznie rozwiązań.

Autor: Maciej Kopyto