• Zegarki marki Certina
  • Zegarki marki Luminox
  • Zegarki marki Oris
  • Zegarki marki Grand Seiko
  • Zegarki marki Orient Star
  • Zegarki marki Epos
  • Zegarki marki Perrelet
  • Zegarki marki Vostok Europe
  • Zegarki marki Davosa
  • Zegarki marki Frederique Constant
  • Zegarki marki Aerowatch
  • Zegarki marki Bulova
  • Zegarki marki Rado
  • Zegarki marki Atlantic
  • Zegarki marki Citizen
  • Zegarki marki Junghans
  • Zegarki marki Prim
  • Zegarki marki Błonie
  • Zegarki marki G-SHOCK
  • Zegarki marki Seiko
  • Zegarki marki Aviator Swiss Made
  • Zegarki marki Montblanc
  • Zegarki marki Ball
  • Zegarki marki Alpina
  • Zegarki marki Orient
  • Zegarki marki Roamer
  • Zegarki marki Michel Herbelin
  • Zegarki marki Omega
  • Zegarki marki Tissot

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)


Poza pomiarem czasu, oraz w różnoraki sposób przekazywanym informacjom o czasie bieżącym, prezentacji danych kalendarzowych i astronomicznych, o których była mowa w pierwszej części opracowania (Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 1), na tarczach zegarków znajdziemy także wskazania innych danych, tak zależnych od pomiaru czasu, jak i również zupełnie z nim niezwiązanych.

Podobnie jak wspomniano w pierwszym materiale dotyczącym analizy wskazań realizowanych na tarczy zegarka, także w niniejszym opracowaniu nie będą uwzględniane zegarki elektroniczne z wyświetlaczem cyfrowym, zegarki sterowane sygnałem radiowym oraz zegarki typu smartwatch

Wskazania związane z pomiarem czasu

Najczęściej stosowanym wyposażeniem dodatkowym zegarka, nie tylko wśród tych związanych z pomiarem czasu, jest stoper. Modele wyposażone w stoper bardzo często mogą oferować także kolejne wskazaniami na tarczy zegarka. Innymi wskazaniami związanymi z pomiarem czasu, tak dla zegarków mechanicznych jak i elektronicznych są: budzik i sygnalizacja interwałów czasowych (wachtowa, regatowa).

Dodatkowymi funkcjami zegarka są także sygnalizacje akustyczne aktualnego czasu. Dla swojego działania zespoły funkcjonalne takiej sygnalizacji nie potrzebują prezentacji żadnych elementów na tarczy, jednak ich działanie bywa związane z umiejscowieniem na tarczy teatru figur, czy widocznością elementów ruchomych generujących dźwięk.

Na tarczy może pojawić się także informacja o załączeniu (lub wyłączeniu) sygnalizacji. Teatr figur (w najróżniejszej formie) może występować samodzielnie.

Dla zegarków elektronicznych znajdziemy kolejne, dodatkowe funkcje, które są prezentowane na tarczy zegarka. Są nimi przykładowo: timer (odliczanie wsteczne) i większa liczba alarmów.

Tak samo, jak dla dźwiękowej sygnalizacji aktualnego czasu, tak dla innych dodatkowych funkcji na tarczy może pojawić się informacja o ich istnieniu, oraz stanie załączenia lub wyłączenia.

Stoper

Do pomiaru krótkich odcinków czasu służy dodatkowy zespół funkcjonalny, który nosi nazwę stopera, a zegarek ze stoperem powszechnie (ale niezgodnie z etymologią słowa) nazywany jest chronografem. W zależności od sposobu konstrukcji zespołu stopera, różny może być sposób prezentacji wyników jego pomiaru. W tym względzie nie ma żadnych ustalonych zasad.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Usytuowanie mikrowskaźników stopera i sposób wskazywania szczegółowych danych z pomiaru można określić tylko dzięki znajomości konkretnego rozwiązania, doświadczalnie, lub zapoznając się z instrukcją obsługi zegarka.

Od początków istnienia stoperów, centralną i największą ze wskazówek w zegarku ze stoperem była wskazówka zliczająca sekundy stopera. Ostatnio, wobec większej potrzeby widoczności poruszającej się wskazówki sekundnika zegarka niż dokładności wskazań stopera, w niektórych rozwiązaniach elektronicznych wskazówka centralna jest wskazówką czasu bieżącego, a sekundnikiem stopera jest mała wskazówka umieszczona na bocznej subtarczy.

Rodzaj stopera (zwykły, z powracającą wskazówką, z doskakującą wskazówką) nie decyduje o  sposobie prezentacji wskazań wyników pomiaru, a zasada działania zależna od konstrukcji mechanizmu stopera, nie jest materią rozpatrywaną w niniejszym opracowaniu.

Stoper mechaniczny prezentuje zwykle: sekundy, minuty i godziny pomiaru. W zależności od konstrukcji „chronografu” może on zliczać i pokazywać także części sekundy.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Dla konstrukcji elektronicznych zdarza się, że stoper liczący części sekundy przerywa ruch wskazówki części sekund (lub nawet nie rozpoczyna ruchu), ale przy zatrzymaniu pomiaru wskazuje ich upływ. Mierzone wielkości są zwykle wskazywane na oddzielnych mini tarczach.

Ciekawym rozwiązaniem jest wskazywanie zliczanych minut i godzin stopera na jednej mini tarczy. Wskazanie pomiaru minut i godzin na jednej subtarczy (zegarki IWC) jest podobne do tradycyjnego wskazania czasu

Stoper i skala tachometru

Skala tachometru i możliwość pomiaru krótkich odcinków czasu łącznie pozwalają ominąć trudne przeliczenia wynikające z przyjętych jednostek pomiaru  czasu – podziału godziny na sześćdziesiąt minut (a nie sto minut), oraz podziału minuty na sześćdziesiąt (a nie sto) sekund.

Przy odmierzeniu stoperem czasu przebycia jednokilometrowego odcinka drogi, wskazówka sekundowa stopera na skali tachometru wskaże nam średnią prędkość poruszania się przy pokonaniu tejże drogi.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Naturalną okolicznością dla użytkowania tachometru jest oznaczony odcinek drogi, który sami przebywamy, ale ciekawszy jest pomiar przebycia oznaczonego odcinka kilometrowego przez obserwowany obiekt na drodze lub torze.

W starszych modelach zegarków zakres pomiarowy był zdecydowanie szerszy - poprzez użycie kilku pierścieni skali obejmował także mniejsze prędkości. We współcześnie produkowanych zegarkach nie można znaleźć podziałki innej, niż dla samochodów (zakres od 60 do 400 km na godzinę).

Wydaje się, że podziałkę obejmującą swoim zakresem mniejsze prędkości – np. dla kolarzy, powinny zapewniać zegarki producentów, którzy są chronometrażystami takich zawodów. W praktyce jednak nie zawsze ma to miejsce.

Stoper i skala tachometru – produktomierz

Okazuje się, że skali tachometru można używać także do określania tempa produkcji przemysłowej. Przykładowo mierząc za pomocą stopera czas produkcji jednego (lub 10 elementów), na skali tachometru możemy odczytać liczbę produktów (dziesiątek produktów) która zostanie wytworzona w ciągu jednej godziny.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Jak się okazuje, taki jest właśnie rodowód skali tachometru, a w starych zegarkach kieszonkowych znajdziemy spiralną skalę tachometru o bardzo szerokim zakresie wskazań. Podziałka przy długości ponad pięciu zwojów może obejmować zakres od 10 do 200 produktów na godzinę.

Dla pełnych odmierzonych minut wskazuje ona wartości: 60, 30, 20, 15, 12.  

Stoper i skala telemetru

Zgodnie z najbardziej popularną dziś definicją, podziałka telemetru naniesiona na tarczy zegarka pozwala na podstawie pomiaru czasu upływającego od rejestracji wzrokowej wyładowania atmosferycznego (błysk), do rejestracji dźwiękowej (huk), określić odległość przebywania obserwatora od tych wyładowań.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Wydaje się jednak, że potrzeba używania skali telemetru wzięła się z wojskowości. To na polu bitwy dzięki pomiarowi czasu pomiędzy błyskiem i wybuchem/wystrzałem można określić odległość przebywania obserwatora od pola walki, czy też odległość na jaką strzelają armaty.  

Stoper i skala pulsometru

Ciekawą formą dodatkowej podziałki stosowanej w modelach wyposażonych w stoper jest pulsometr. Jest to skala pomocna dla określenia pulsu człowieka. Podziałka skali może być wykonana dla różnej (zawsze podanej) liczby impulsów. Aby określić wielkość pulsu na minutę wystarczy zmierzyć czas trwania liczby impulsów wskazanej dla danej skali. Wskazanie stopera na podziałce pulsometru informuje o liczbie impulsów jaka nastąpi w ciągu minuty.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Liczba impulsów pomiarowych dla której wykonano skalę pulsometru jest zawsze podana jako opis podziałki i jest ona równa wskazaniu dla pełnej minuty, a jej  podwojona wartość jest podana przy upływie 30 sekund.

Podobnie do skali pulsometru, tarcze zegarków ze stoperem bywają wyskalowane także do pomiaru liczby oddechów na minutę.

Jako że stoper jest najczęściej stosowanym wyposażeniem dodatkowym zegarka, to opisane powyżej dodatkowe skale także bywają umieszczane na tarczy bądź też na pierścieniu koperty zegarka. Z tego właśnie powodu nie tylko miłośnicy zegarków powinni znać ich przeznaczenie i sposób użytkowania.

Budzik

Dodatkowa funkcja zegarka, którą jest sygnalizacja dźwiękowa określonej, nastawionej wcześniej pory, to „budzik”. Funkcja ta swoją nazwę przyjęła od swojego najczęstszego zastosowania, czyli właśnie użytkowanie w formie budzika.

Zapotrzebowanie na posiadanie budzika jest duże, ale jak się okazuje, nie jest on wcale często obecny w zegarku. Dotyczy to tak wyrobów mechanicznych, jak i elektronicznych ze wskazówkami. Przed laty taka sytuacja wynikała z dużego stopnia komplikacji mechanizmu z budzikiem, co znacząco podwyższało cenę wyrobu, przy szerokiej obecności na rynku stosunkowo tanich i funkcjonalnych, tradycyjnych mechanicznych budzików.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

W późniejszych latach budziki były powszechnie stosowane w zegarkach elektronicznych ze wyświetlaczem ciekłokrystalicznym. Dziś w aspekcie używania zegarka z budzikiem nie są one potrzebne wobec powszechności posiadania telefonów komórkowych.

Aplikacja budzika w zegarku mechanicznym powoduje konieczność obecności dodatkowej koronki naciągowej, a w każdym rodzaju zegarków wymaga możliwości ustawienia na odpowiednią porę alarmu – dodatkowej wskazówki (wskazówek), lub dodatkowej opcji funkcjonalnej dla zegarka.   

Sygnalizacja interwałów czasowych. Regaty żeglarskie

Żadnego z wodniaków nie trzeba przekonywać jak ważny jest pomiar czasu przy wpływaniu na start żeglarskich regat. Pytanie brzmi tylko: na ile konstrukcja zegarka może pomóc w najlepszym zameldowaniu się na linii startu?

Obecnie załogi startujące w zawodach na linię naprowadzane są przez komputery pokładowe (znajdujące się na pokładzie, lub na nadgarstkach żeglarzy), ale w czasach królowania zegarków mechanicznych żeglarzy wspierał taki właśnie zegarek mechaniczny!

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Sukcesywna, następująca od jednej strony tarczy zmiana kolorystyki w specjalnie przygotowanych otworach na tarczy pozwalała już na pierwszy „rzut oka” określić czas pozostający do startu i pomóc wpłynąć żaglówką na linię startu z pełną prędkością.

Dla konkretnego rozwiązania zmiany kolorów następowały przykładowo z niebieskiego we wszystkich otworach tarczy na 10 minut do startu, na pomarańczowy po kolei od lewej strony. Pomarańczowy we wszystkich otworach tarczy był na 5 minut do startu i dalej od lewej w kolejnych otworach tarczy zmieniał się na czarny w chwili optymalnego startu.

Oczywiście sekundy wskazywała charakterystyczna i doskonale widoczna wskazówka sekundowa, ale jej obserwację prowadzi się dokładnie dopiero w czasie ostatniej minuty do startu.

Na podobnej zasadzie działa sygnalizacja wachtowa.

Dźwiękowa sygnalizacja czasu, a wskazania na tarczy zegarka

W dziś tworzonych zegarkach obecność dźwiękowej sygnalizacji czasu nie wynika z potrzeby takiej dodatkowej funkcji, ale jest czystą sztuką mikromechaniki i pokazem umiejętności producentów zegarków.

Musimy jednak pamiętać, że pierwotnie takie konstrukcje odpowiadały na zapotrzebowanie ówczesnych użytkowników zegarków. Działo się to wtedy, gdy zapalenie świecy, czy kaganka było czasochłonną i głośną operacją.

Dla zegarków, dla których uruchomienie sygnalizacji dźwiękowej aktualnego czasu odbywa się manualnie, ta dodatkowa funkcja nazywa się repetycją. Sygnalizacja automatyczna załączająca się po upływie każdego kwadransa, w zależności od konfiguracji wydawanych dźwięków, nazywa się Grande, lub Petit Sonnerie.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Tak jak wspomniano na wstępie, dla swojego działania dodatkowe funkcje zegarka umożliwiające akustyczną prezentację bieżącego czasu nie potrzebują żadnych elementów na tarczy, jednak ich obecność bywa związana z umiejscowieniem na tarczy teatru figur, czy też widocznych elementów ruchomych generujących dźwięk.

W przypadku repetierów, dość popularne były połączone z nimi teatry figur. Współczesnym, doskonałym przykładem takiej konstrukcji jest niezwykły zegarek marki Ulysse Nardin – Czyngis Chan (Chingiz Khan). W tym arcydziele sztuki zegarmistrzowskiej wybijanie tonów wysokich, mieszanych – wysokich i niskich, oraz niskich ilustrowane jest poprzez ruch figur różnych wojowników armii wielkiego cesarza.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Dla zegarków z automatyczną sygnalizacją czasu (Sonnerie) konieczna jest możliwość jej wyłączenia, więc niezbędna jest informacja o jej stanie (załączona/wyłączona).

We współczesnych rozwiązaniach, dla obydwu rodzajów sygnalizacji producenci chętnie prezentują także sam ruch młotków uderzających w gongi. Wrażenie to jest uzyskiwane przez odpowiednie wycięcia tarczy.

Teatr figur „solo”

Także współcześnie producenci uatrakcyjniają zegarki swego rodzaju teatrem figur.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Za pierwszy zegarek tego typu możemy przyjąć na pewno projekt Geralda Genty przedstawiający postacie z kreskówki Myszka Micky. W tych zegarkach tożsame z rękoma przedstawionej na tarczy postaci wskazówki pokazywały odpowiednią godzinę.

Elektroniczne możliwości

W zegarkach elektronicznych, także w tych ze wskazówkami o których mowa w niniejszym opracowaniu, jako dodatkowe funkcje mogą znaleźć się: odliczanie wsteczne (timer), czy większa niż jeden liczba ustawianych alarmów.
 
Dodatkowe funkcje zegarka niezwiązane z pomiarem czasu

Głębokościomierz


Jako, że woda to jedno ze środowisk przebywania zegarków, to z tego powodu jest ona  wyzwaniem dla konstruktorów czasomierzy. Posiadanie wskazania głębokości nurkowania w zegarkach typu „diver” było zawsze pożądane. Jest znanych co najmniej kilka różnych rozwiązań aplikowanych w zegarkach, umożliwiających wskazanie głębokości nurkowania. Jest równocześnie oczywiste, że tego typu rozwiązania nigdy nie miały nic wspólnego z pomiarem czasu.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Choć wskazania głębokościomierza pojawiały się na tarczy zegarków, to ze względu na konieczny kontakt z wodą dla głębokościomierza (pomiar ciśnienia wody, jako impuls wejściowy dla wyniku wskazań) mechanizmy te były zawsze wręcz izolowane.

Szczegóły realizacji wskazań głębokościomierza jest zależna od konstrukcji zespołu odpowiedzialnego za ten pomiar.

Altimetr i barometr

Tak jak głębokościomierz dla osób nurkujących, tak dla osób używających zegarka na wysokogórskich wyprawach, czy w podniebnych podróżach, ważnym wskazaniem jest wysokość na jakiej w danej chwili przebywa użytkownik zegarka. Jako, że podstawą wskazań jest ciśnienie atmosferyczne, to tego rodzaju wskaźnik jest również odmianą barometru.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Co oczywiste, zespoły funkcjonalne oferujące takie dodatkowe wskazania na zegarkowych tarczach znajdziemy w modelach dedykowanych dla pilotów.

Kompas, higrometr, termometr i inne

Można założyć, że dodatkowych wskazań możliwych do aplikacji w zegarku jest tyle, ile jest rodzajów mierników przydatnych w życiu codziennym. Nie są one jednak w żaden sposób związane z pomiarem czasu, a nieraz, jak w przypadku kompasu magnetycznego, ich obecność mogłaby zakłócać poprawną pracę zegarka. W tym ostatnim przypadku aplikacja dodatkowego zespołu funkcjonalnego wymaga od niego, a zwykle także od mechanizmu zegarka, specjalnych konstrukcji.

Takie dodatkowe wyposażenie jest przydatne dla osób mających specyficzne wymogi, czy konkretne zainteresowania. Z drugiej strony profesjonaliści w danej dziedzinie i tak muszą używać profesjonalnych urządzeń.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Wraz z rozwojem elektroniki możliwość aplikacji dodatkowych czujników wyraźnie się poszerzyła. Część z nich, jak przykładowo pomiar pulsu, może być związana z pomiarem czasu. Wyniki takich obserwacji prezentowane są za pomocą wskaźnika elektronicznego, które to rozwiązanie wykluczyliśmy z naszych rozważań.

Pistolet, aparat fotograficzny i inne… wyposażenie agenta 007

Podobnie jak w zegarku można ukryć wiele różnorakich sprzętów użytkowych, tak samo zegarek można zainstalować, czasami jako bardzo przydatny element wyposażenia innych urządzeń (kuchenka mikrofalowa, piekarnik, samochód).

Omówienie tego rodzaju urządzeń aplikowanych w zegarkach i urządzeń w których aplikowane są zegarki nie wchodzi w zakres niniejszego opracowania.

Smartwatch z zegarkiem mechanicznym

Ciekawe rozwiązanie dodatkowej funkcji zegarka poprzez aplikację modułu smart w manufakturowym zegarku mechanicznym przedstawiła firma Frederique Constant.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Jako że dodatkowym elementem dla mechanicznego mechanizmu zegarka jest moduł Smart, to jak wspomniano na wstępie, jego analiza nie wchodzi w zakres niniejszego opracowania.

Open Heart

Trochę na marginesie powyższych rozważań trzeba wskazać popularne rozwiązanie pozwalające na obserwację pracy „serca” mechanizmu – oscylującego balansu.

Jest to możliwe dzięki specjalnemu otworowi w tarczy zegarka.

Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 2 (dodatkowe wskazania związane i niezwiązane z pomiarem czasu)

Rozwiązanie takie jest swego rodzaju dodatkowym wskazaniem, bo dzięki obserwacji ruchu mechanizmu możemy potwierdzić jego pracę, a z drugiej strony jest to na pewno niezwykła dekoracja zegarka.

Tego typu rozwiązanie w czasach, gdy zegarek pełni funkcję elementu stroju jest na pewno doskonałym krokiem, a jego powielanie go przez wiele firm świadczy o pozytywnym przyjęciu tego rozwiązania przez użytkowników zegarków.

Koniec części 2

Część 1 opracowania tu: Wskazania realizowane na tarczy zegarka. Część 1 (stan mechanizmu, czas, kalendarz i… astronomia)
 
Materiał edukacyjny ukazał się w ramach 1. Edycji Wielkiej Matury z wiedzy o zegarkach.

Więcej informacji oraz materiały PDF do pobrania tu: Wielka matura z wiedzy o zegarkach

Redakcja Zegarki i Pasja


Tissot - Premium

REKLAMA

Magazyn ZIP - Wszystkie wydania

MAGAZYN Zegarki i Pasja - Wszystkie wydania

ZEGARKI I PASJA NA YOUTUBE

Sector 420

REKLAMA

Montblanc 420

REKLAMA

Janeba Oris 420

REKLAMA

Frederique Constant 420

REKLAMA

Epos 420

REKLAMA

Atlantic 420

REKLAMA

Greenlogic 420

REKLAMA

Wskazania realizowane na tarczy zeg...
Wskazania realizowane na tarczy zeg...
03.06.2020
Poradnik: Szkło w zegarku. Jak rozp...
Poradnik: Szkło w zegarku. Jak rozp...
17.07.2020

Podstrony producentów

Zegarki marki Aerowatch
Zegarki marki Alpina
Zegarki marki Atlantic
Zegarki marki Aviator Swiss Made
Zegarki marki Ball
Zegarki marki Bulova
Zegarki marki Błonie
Zegarki marki Certina
Zegarki marki Citizen
Zegarki marki Davosa
Zegarki marki Epos
Zegarki marki Frederique Constant
Zegarki marki G-SHOCK
Zegarki marki Grand Seiko
Zegarki marki Junghans
Zegarki marki Luminox
Zegarki marki Maurice Lacroix
Zegarki marki Michel Herbelin
Zegarki marki Montblanc
Zegarki marki Omega
Zegarki marki Orient
Zegarki marki Orient Star
Zegarki marki Oris
Zegarki marki Perrelet
Zegarki marki Polpora
Zegarki marki Prim
Zegarki marki Rado
Zegarki marki Roamer
Zegarki marki Seiko
Zegarki marki Tissot
Zegarki marki Vostok Europe
Zegarki marki Xicorr
Dołącz do naszego newslettera
i bądź zawsze na bieżąco