Zegar i jego twórca

W trakcie Warsztatów Zegarmistrzowskich, które odbyły się w siedzibie Cechu w dniu 18 października, o zegarze z balansem wiszącym (wahadło torsyjne) opowiadał jego konstruktor - Karol Roman.
Zanim zrelacjonujemy przebieg warsztatów, do czego potrzeba zdjęć z ich przebiegu, pozwalamy sobie zamieścić szczegółową notkę o zegarze i o jego konstruktorze.

W trakcie Warsztatów Zegarmistrzowskich, które odbyły się w siedzibie Cechu w dniu 18 października, o zegarze z balansem wiszącym (wahadło torsyjne) opowiadał jego konstruktor - Karol Roman.
Zanim zrelacjonujemy przebieg warsztatów, do czego potrzeba zdjęć z ich przebiegu, pozwalamy sobie zamieścić szczegółową notkę o zegarze i o jego konstruktorze.

Zegar z wiszącym balansem  (wahadłem torsyjnym)

Projekt, opracowanie konstrukcji i wykonanie własne Karol Roman
 

Cechy szczególne:

Okres wahań balansu - 32 sekundy
Wychwyt wolny – wg własnego  pomysłu. Cecha szczególna – identyczny spoczynek jak i impuls pracy na obydwu paletach.
Współpraca przerzutnika balansu z kotwicą w granicach około +/- 65 stopni
Amplituda balansu - maksimum 680 stopni
Napęd od sprężyny w bębnie. Rezerwa chodu ~100 dni.
Nakręcanie sprężyny –zespół naciągowy wykorzystujący zmieniające się ciśnienie par nasyconych medium w funkcji temperatury, możliwość naciągu ręcznego
Zakres pracy zespołu naciągowego temperaturowego -  od 17 do 25 stopni Celsjusza.
Dwustopniowa regulacja okresu wahań balansu:
-  poprzez zmianę czynnej długości zawieszki
- poprzez zmianę momentu bezwładności - zmiana położenia dodatkowych mas względem osi balansu (mechanizm wykonawczy do zmiany momentu bezwładności wewnątrz krążka balansu)

Dodatkowe wskazania:

1. Kalendarz księżycowy – przełożenie zapewnia dokładność dla wybranej fazy Księżyca 1 doba na około 320 lat. Forma pokazania faz księżyca rzadziej spotykana.  
2. Nazwa miesiąca i dzień miesiąca do odczytania na obracającym się pierścieniu „rocznym” umieszczonym dookoła tarczy. System wiecznego kalendarza - uwzględnia zmienną liczbę dni lutego w zależności od zaistnienia lat przestępnych. Teoretycznie nie potrzebuje ustawiania do roku 2099. O tym czy dany rok jest przestępny decyduje przestawialne ustawienie tarczki umieszczonej na godzinie ~1130.
3. Dni tygodnia pokazuje wskazówka na tarczy powyżej wskazywania faz księżyca.
4. W pobliży środka tarczy jest umieszczona podziałka 24-o godzinna z której można określić (o ile ktoś ma wątpliwości) porę dnia.
5. Na godzinie 4-ej umieszczono wskaźnik rezerwy chodu. Jest on potrzebny ze względu na to że wydajność energetyczna zespołu naciągowego w klimatyzowanych  pomieszczeniach może być niewystarczająca dla podtrzymania chodu mechanizmu. Energia dostarczana mechanizmowi w znaczącej części jest zużywana do napędu dodatkowych wskazań - „komplikacji”.
6. Wskazówka godzinowa ma dwa stabilne, względem piasty położenia, odległe od siebie o 30 stopni. Umożliwia to bezproblemową zmianę ustawienia godziny przy zmianie czasu z zimowego na letni i odwrotnie.
 

Dodatkowe informacje dotyczące konstrukcji:

Energia naciągniętej sprężyny jest dostarczana zewnętrznym końcem (wieniec bębna) przekładni chodu. Wewnętrzny koniec sprężyny współpracuje z mechanizmem różnicowym który odbiera moment napędowy od zespołu naciągu oraz dostarcza energię mechanizmom wykonawczym „ komplikacji” w momencie zapotrzebowania na nią. Dzięki takiemu rozwiązaniu moment napędowy toru chodu jest w miarę płynny bez skokowych obciążeń.
Aretaż balansu, (unieruchomienie) na czas transportu; dokonuje się przez przesunięcie dźwigienki znajdującej się przy podstawie. Powoduje to podniesienie balansu tak że w górnej części jego oś oprze się o przeznaczone do tego siodełko, a dolną częścią    spoczywać będzie na mechanizmie aretującym.
Ustawienie odpowiedniej, w stosunku do pionu, pozycji zegara jest widoczne dzięki poziomnicy i jest możliwe do ustawienia przez przekręcanie dwu nóżek umieszczonych w podstawie.

Karol Roman

Informacja o konstruktorze zegara

Urodzony 7-go marca 1942roku w Kłobucku. Zawód zegarmistrza zdobył ucząc się w szkole ZSZ Nr1 w Krakowie, którą ukończył w 1960 roku. Następnie w Spółdzielni ERM Częstochowa podjął pracę w wyuczonym zawodzie. Pracując rozpoczął zaocznie naukę w Liceum Ogólnokształcącym, gdzie po przerwie związanej z odbywaniem zasadniczej służby wojskowej (1962-64), w 1965 roku uzyskał świadectwo dojrzałości.
 

W tymże roku, po zdanym egzaminie został przyjęty w grono studentów wydziału Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej.  Po regulaminowych 11-tu semestrach w kwietniu 1971 roku uzyskał tytuł magistra inżyniera o specjalności drobne mechanizmy i przyrządy precyzyjne.
 

W konsekwencji wygranego wcześniej konkursu o stypendium fundowane, w czerwcu tego samego roku podjął pracę na stanowisku konstruktora w Zakładzie Doświadczalnym Aparatury Unikalnej IBJ w Świerku. Tam w zespole tworzył konstrukcję i budował akceleratory ciężkich jonów tzw. Implantatory. W rezultacie powstało 5 w/w  urządzeń z czego 3 przeznaczono na eksport. W zakładzie tym pracował do 1988 roku, po czym przeniósł się do Warszawy, kontynuując aktywność zawodową w filii IBJ – Instytucie Chemii i Techniki Jądrowej. Tam zajmuje się utrzymaniem w ruchu pracujących w instytucie akceleratorów elektronów i budowie nowych: nanosekundowego, LAE 10- przeznaczonego do eksperymentów naukowych oraz bardziej przystosowanego do komercyjnych zastosowań akceleratora Elektronika 15. Od czasu przejścia na emeryturę (w 2007r.) jest zatrudniony w w/w instytucji na część etatu.

Od momentu przerwania zawodowego praktykowania zegarmistrzostwa i podjęcia studiów, naprawy czasomierzy, a w szczególności przywracanie do życia i konserwacje  nietypowych zegarów, wykonywał regularnie, jednak była to raczej aktywność dodatkowa i hobbystyczna. W roku 2010 po raz pierwszy uczestniczył z dorocznym spotkaniu Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków, co w konsekwencji skłoniło go do podjęcia próby samodzielnego zbudowania zegara z balansem wiszącym (wahadłem torsyjnym). W roku 2013 na dorocznym Spotkaniu Klubowym w gronie kilku klubowiczów przedstawił założenia i pierwsze elementy projektowanego zegara.

W czerwcu 2014 roku, na Jubileuszowym X Spotkaniu Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków Karol Roman zaprezentował wszystkim zebranym zbudowany przez siebie zegar, a w październiku 2014, prowadząc Warsztaty Zegarmistrzowskie przedstawił szczegółowo jego konstrukcję i drogę jaką przebył dla jego zbudowania.

publikację przygotował Władyslaw Meller
 

{loadposition social}