"Zegary słoneczne to pierwsze instrumenty naukowe, jakie wynalazł człowiek. Wskazują one tak zwany miejscowy, prawdziwy czas słoneczny, który zazwyczaj różni się o kilka do kilkunastu minut od czasu średniego naszych zegarków. Z tego powodu wiele osób uważa, że zegar słoneczny to przeżytek, nieprzydatny zabytek z dawnych wieków. Nic bardziej mylnego, gdyż piękno słoneczników łączy w sobie naukę (astronomię i matematykę) ze sztuką, a także użytecznością."
Taki fragment tekstu znajdziemy w książeczce „Szlakiem zegarów słonecznych Warszawy” – której tytuł przyjęliśmy do nazwania niniejszej publikacji. Mieszczące się na 48 stronach opracowanie, zgodnie z informacją na jego okładce zostało przygotowane przez Elę Niebiałka i Darka Oczki i jest firmowane przez portal kierowany do miłośników zegarów słonecznych - Gnomonika.pl.
Zgodnie z informacją zmieszczoną dla odmiany na końcu książeczki: „Ela Niedbałka i Darek Oczki to podróżnicy oraz długoletni pasjonaci zegarów słonecznych, których to poszukują zarówno w naszym kraju, jak i poza jego granicami. Efekty swojej pracy publikują w serwisie internetowym Gnomonika.pl, w którym tworzą Katalog polskich zegarów słonecznych.”
Już w prywatnych kontaktach z naszą redakcją Darek przekazał następującą informację: "Broszura Szlakiem zegarów słonecznych Warszawy powstała w ramach konkursu organizowanego bodaj w 2012 roku przez British Sundial Society, którego jestem członkiem.
Nota bene wygrałem ten konkurs…
Postanowiłem tez w międzyczasie opracować nieco szersza pozycje omawiająca 4 osobne trasy po zegarach słonecznych Warszawy, plus trochę dodatkowych informacji książka miałaby ok 100 stron”
W uzgodnieniu z Darkiem Oczki postanowiliśmy udostępnić niniejsza publikację naszym czytelnikom.
Nie zdradzając tutaj pełnej treści opracowania (udostępniamy link do pobrania wersji pdf), pozwalamy sobie dla zachęty przedstawić kilka wybranych informacji o konkretnych zegarach zawartych w tymże opracowaniu.
Pałac w Wilnowie - "zegar na szkle wycinany"
„Jak trafić: Spod fasady pałacowego alkierza należy wrócić do wejścia do parku i przejść przez dziedziniec do przeciwległego skrzydła pałacu. Tam znajduje sie wejście dla zwiedzających pałacowe wnętrza. Drugi zegar w Wilanowie zobaczyć można w Galerii Południowej w sali z repliką pomnika Jana III Sobieskiego z Łazienek Królewskich. Wstęp do pałacu jest płatny.”
Taką informację znajdziemy przykładowo na stronie 10 omawianego opracowania, gdzie autorzy opisują historię powstania i szczegóły techniczne zegara słonecznego witrażowego – prezentowanego w oknie Pałacu w Wilanowie. W informacji szczegółowej jest zapis:
„Zegar miał znaleźć się na Zamku Królewskim w Warszawie. Stanisław August Poniatowski zamówił go w Paryżu w pracowni Jeana-Françoisa Richera, słynnego francuskiego twórcy zegarów. To drugi najstarszy zegar tego typu na świecie – starszy od wilanowskiego jest tylko zegar przechowywany w muzeum w Zurichu, który powstał 8 lat wcześniej.
Okazało się jednak, że w czasie grawerowania szkła w konstrukcję wkradł się błąd heraldyczny – zamieniono miejscami niektóre elementy herbów – toteż zegar popadł w niełaskę. Dlatego przez wiele lat przechowywano go w zamkniętych magazynach. Dopiero od niedawna jest dostępny dla zwiedzających. Do dziś nie zachował się oryginalny gnomon, jednak wiadomo, że miał kształt trójkąta z niewielkim otworkiem na końcu, przez który promień światła padał na tarczę i bardzo dokładnie pokazywał aktualną datę i godzinę.”
Willa Neumannów na Belwederskiej
„Jak trafić: Powrót do pętli autobusowej przy ul. Przyczółkowej. Przejazd autobusem linii 116 do przystanku Spacerowa (13 przystanków). Po wyjściu z autobusu należy sie cofnąć ok. 150 m przez skrzyżowanie. Zegar znajduje się po lewej stronie ulicy na żółtym budynku restauracji Biała Ges.”
Dalej w tej części książeczki jest napisane:
„W dawnej Willi Neumanów dziś mieści się ekskluzywna restauracja Biała Gęś. Budynek powstał w latach 1928-1929, a jego autorem jest architekt Marcin Weinfeld, który w Warszawie zaprojektował także kilka innych obiektów. Willa znajduje się w samym środku trójkąta utworzonego przez ulice Belwederską, Gagarina i Sułkowicką.”
Park Świętokrzyski - zegar pod Pałacem Kultury
„Jak trafić: Po drugiej stronie Pałacu Kultury znajduje się park. Należy przez niego przejść. Zegar słoneczny stoi przed ciągiem zarośli tuz przy ul. Świętokrzyskiej.”
„Zegar stojący w pobliżu Pałacu Kultury i Nauki od strony ul. Świętokrzyskiej jest wyjątkowy, gdyż po pierwsze jako jeden z niewielu składa się w rzeczywistości aż z ośmiu zegarów, a po drugie posiada rzadko spotykane gnomony otworkowe. Godzinę pokazuje nie tyle cień wskazówki, co raczej promień słońca przechodzący prze otworek w gnomonie zawieszonym ponad tarczą godzinową.
Tarcze zegara skierowane są w cztery strony świata, a każda z nich zaś posiada po dwa gnomony – jeden wskazujący czas od przesilenia letniego do zimowego(w okresie 22.VI-22.XII), a drugi od zimowego do letniego (22.XII-22.VI). Charakterystycznie wygięte linie godzinowe świadczą o dostosowaniu odczytów zegara do czasu urzędowego.”
Czyż zegar ten nie jest niezwykłym?
Nie tylko ten. Praktyczni e każdy z opisanych w książeczce zegarów jest niezwykły, choćby poprzez swoją historię doskonale zaprezentowaną także na portalu www.gnomonika.pl
Zachęcając do zainteresowania się zegarami słonecznymi, mieszkańców stolicy i okolic zdecydowania można namawiać do odbycia zegarowych wycieczek i zapoznania się z prezentowanymi w omawianej książeczce „słonecznikami”.
W uzgodnieniu z autorami udostępniamy ją w formacie pdf
Władysław Meller
INSTAGRAMIE
greenlogic.eu