Niezwykłe odkrycie w Polsce – list na „firmowym” papierze Czapek et Cie!

Firma Czapek Geneve to relatywnie nowa, bo założona w 2012 roku marka. Swoją nazwą i działaniami marketingowymi stara się nawiązywać do spuścizny po XIX wiecznym zegarmistrzu emigrancie – Franciszku Czapku. Nie ma z nim jednak za wiele wspólnego. Trudno się temu dziwić. Do dziś nie ostała się bowiem praktycznie żadna pamiątka po działalności Czapka (nie licząc oczywiście zegarków). Nie wiemy nawet kiedy i gdzie zmarł.

Równie skromnie prezentują się pamiątki po założonej przez niego spółce.

Prawdopodobnie jedynym znanym dotychczas dokumentem związanym z marką Czapek et Cie był zachowany w zbiorach archiwum państwowego w Genewie akt założycielski firmy.

Zdjęcia - współczesne zegarki marki Czapek Geneve

Odkrycie nietuzinkowego dokumentu

Jakiś czas temu dostaliśmy wiadomość o odkryciu nietuzinkowego dokumentu – listu.

Jego posiadaczem jest nasz redakcyjny kolega Beniamin Czapla – historyk, kolekcjoner, pracownik Instytutu Badań regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach oraz autor mającej się niedługo ukazać książki biograficznej dotyczącej życia i działalności Antoniego Patka.


Zdjęcie – widoczny odcisk pieczęci Czapek et Cie. Fabricants d’Horlogerie. Geneve

Nadawcą listu jest wieloletni wspólnik, przyjaciel Franciszka Czapka i współzałożyciel marki Czapek et Cie – Juliusz Grużewski. Grużewski urodził się 27 stycznia 1809 roku w Durbe – rodzinnym majątku swojej matki Doroty von der Osten-Sacken. Jego ojcem był natomiast Jakub Grużewski – generał wojsk polskich.


Zdjęcie – Juliusz Grużewski

Juliusz Grużewski zapisał się na kartach historii przede wszystkim jako działacz polityczny i powstaniec listopadowy. W 1830 roku sformował on złożony z kilkuset ochotników korpus powstańczy na Litwie, a po upadku zrywu przekroczył pruską granicę.

Emigrację spędził w Szwajcarii oraz we Francji. Jak informuje Beniamin, to właśnie jemu zwykło się przypisywać przyjaźń z Napoleonem III. Znajomość ta miała zaowocować opieką i wsparciem jakim cesarz obdarzył Czapka.


Zdjęcie – mechanizm archiwalnego zegarka kieszonkowego Czapek et Cie

List z 1848 roku

Datowany na 5 lipca 1848 roku list został sporządzony w języku francuskim, na karcie o wymiarach 27 cm na 21 cm. Opatrzony jest on pozostałością pieczęci lakowej oraz ośmiokątnym odciskiem znaku handlowego spółki Czapek et Cie (Czapek et Cie. Fabricants d’Horlogerie. Geneve).

Jego adresatem był „Monsieur le Colonel de Komierowski”. Według ustaleń Beniamina chodzi najprawdopodobniej o urodzonego w 1779 roku w Warszawie Ludwika Komierowskiego.


Zdjęcie – adres odbiorcy widoczny na pierwszej karcie dokumentu

Komierowski przybył do Francji w czasie wojen napoleońskich.

Służył on m.in. jako adiutant marszałka Augusta de Marmonta. Po przegranej cesarza Francuzów Komierowski pozostał nad Loarą, gdzie w 1817 roku uzyskał naturalizację.

W 1830 roku towarzyszył on marszałkowi Marmontowi w tłumieniu rewolucji lipcowej. Następnie zaangażował się w powstanie listopadowe (28 VII 1831 wszedł do służby jako podpułkownik w Sztabie Głównym). Po upadku powstania powrócił do Francji.


Zdjęcie – Ludwik Komierowski na karykaturze z epoki

Zachowane do dziś świadectwo działalności

Treść dokumentu może wydawać się banalna.

Dotyczy podróży i planowanego przez Grużewskiego urlopu.







Pamiętajmy jednak, że wspomniany list jest drugim, zachowanym do dziś pisemnym świadectwem działalności firmy Czapek et Cie.

W dodatku jedynym sporządzonym na „firmowym” papierze!

Kto wie, być może list ten był dodatkiem do zakupionego u Czapka zegarka?

Polecamy  wywiad: Czapek Geneve - osiągnięcia i plany na przyszłość. Wywiad z Xavierem de Roquemaurel, Dyrektorem Generalnym firmy Czapek.