Atlantic - historia i najważniejsze wydarzenia w dziejach marki

Zegarki marki Atlantic cieszą się nad Wisłą dużą popularnością. Po raz pierwszy, czasomierze sygnowane charakterystycznym logotypem cyrkla pojawiły się w naszym kraju w I połowie lat 50. ubiegłego stulecia, stając się z miejsca PRL-owskim wyznacznikiem luksusu. Nie powinno to zanadto dziwić. Na zdominowanym przez radzieckie wyroby rynku, stosunkowo łatwo dostępny czasomierz o zachodniej proweniencji musiał być - i był - obiektem marzeń.

Dzisiaj, dla wielu rodzimych miłośników urządzeń do odmierzania czasu zegarek marki Atlantic to często pierwszy szwajcarski czasomierz jaki posiadali lub cenna rodzinna pamiątka.



Historia czasomierzy Atlantic sięga II połowy XIX wieku, tj. epoki utożsamianej we współczesnej historiografii ze wzmożonym rozwojem przemysłu i coraz prężniej zachodzącymi zmianami kulturowymi.

Spółka została założona w 1888 roku z inicjatywy Eduarda Kummera, a jej siedzibą była położona niedaleko Grenchen miejscowość Bettlach. Pierwotnie, spółka nie nosiła znanej dzisiaj nazwy, a szyld nad drzwiami wytwórni głosił, iż zakład należy do przedsiębiorstwa Eduard Kummer Bettlach, znanego szerzej jako EKB.

Eduard Kummer urodził się 16 marca 1845 we wspomnianej już wyżej miejscowości Bettlach. Jak sugeruje część opracowań przedstawiających jego sylwetkę, mając niespełna 15 lat wyemigrował on do Francji, gdzie w położonej w Burgundii miejscowości Charquemont rozpoczął praktykę zegarmistrzowską w atelier jednego z mistrzów. Po powrocie do ojczyzny, Kummer pałał się wiele lat niezwiązanymi ze sztuką zegarmistrzowską zajęciami.





Eduard powrócił do zegarmistrzostwa dopiero w 1882 roku. Rozpoczął on wówczas pracę w pracowni spółki Obrecht & Cie, gdzie też najprawdopodobniej szybko awansował zdobywając możliwość czerpania korzyści z części udziałów.

Warto pamiętać, iż XIX wieczna Szwajcaria była jednym z biedniejszych regionów na mapie ówczesnego świata. Kraj ten opierał się niemal do końca XIX stulecia na hodowli i rolnictwie.

Powszechną praktyką wśród biedniejszych warstw chłopskich było sezonowe zatrudnianie się w lokalnych fabrykach produkujących czasomierze w ramach tzw. systemu nakładczego, tj. pracy w domu na rzecz zleceniodawcy. System ten dawał możliwość dodatkowego zarobku – tak pożądanego w okresie jesienno-zimowym, gdy dochody związane z rolnictwem niemal całkowicie zanikały. Z biegiem czasu, część z osób preferujących taki charakter pracy znalazła stałe zatrudnienie w fabrykach i manufakturach.

W 1888 roku włodarze miasta Bettlach zwrócili się do zdobywającego lokalnie coraz większą renomę Kummera z propozycją współpracy. W zamian za ustępstwa podatkowe i odstąpienie mu działki (najprawdopodobniej za symboliczną kwotę), spalonej dwa lata wcześniej w wyniku pożaru wsi, miał on podjąć inicjatywę wzniesienia w okolicy fabryki produkującej zegarki.

Nowa manufaktura miała pomóc w zwalczaniu wszechobecnego bezrobocia i przynieść popadającej w coraz głębszy kryzys miejscowości popularność.



Początkowo, podobnie jak większość ówczesnych producentów, Kummer skupił się na produkcji podzespołów i półfabrykatów dla mniej lub bardziej renomowanych producentów. Wśród nich, warto wymienić takie marki jak Longines czy założoną w tym samym roku we wspomnianym Grenchen markę Certina.

Niewielki, zatrudniający niespełna 20 osób zakład, z biegiem czasu zyskał coraz większą renomę, a zaoszczędzone fundusze można było przeznaczyć na rozwój spółki. Nieustające inwestycje w mechanizację zaczęły przynosić wymierne korzyści. Około 1905 roku, miejscowość wraz ze zlokalizowaną w okolicy fabryką została poddana elektryfikacji.

Jak zostało już wspomniane, powszechnie dzisiaj rozpoznawalny znak handlowy marki Atlantic nie towarzyszył tej marce spod szwajcarskiego Grenchen od początku. Pierwsze zmiany zaszły najprawdopodobniej już w latach 90. XIX wieku. Źródła podają na ten temat jednak rozbieżne informacje, a ogromna liczba znaków handlowych opatentowanych przez Kummera uniemożliwia dokonania rzetelnej analizy bez zagłębienia się w szczegółową kwerendę archiwalną.

Pierwszą marką produkowaną w zakładach EKB wydaje się być pojawiający się od II poł. lat 90 XIX wieku brand Ariston. Około 1905 roku, na rynku pojawiły się kolejne submarki EKB, w tym Eximia, Speciosa czy Veiridca. W rok później, światło dziennie ujrzały z kolei marki Esperanto, Alacris czy Integra.



Nie popadając w „szczegółomanię” wystarczy wspomnieć, iż do najbardziej rozpoznawalnych i najczęściej wykorzystywanych znaków handlowych spółki EKB należały marki takie jak Ariston i zarejestrowany ok. 1915 roku Inventic.

Bazując na zachowanych do dzisiaj opracowaniach można przypuszczać, iż początek XX wieku sprzyjał rozwojowi tej szwajcarskiej manufaktury. Spółka uzyskała szereg wyróżnień na międzynarodowych targach, a umiejętnie prowadzone inwestycje pozwoliły rozbudować wytwórnię o drugą, zlokalizowaną we francuskim Besancon fabrykę. W przededniu I wojny światowej, spółka zatrudniała już ponad 700 pracowników na różnym szczeblu.

Wśród najbardziej prestiżowych nagród przyznanych spółce Kummera warto wspomnieć o wyróżnieniu przyznanym w 1910 roku w trakcie targów w Brukseli, czy też o nagrodzie Grand Prix zdobytej w trakcie międzynarodowej wystawy w Turynie w roku 1911.



Lata 30. XX wieku nie charakteryzowały się jednak pozytywną dla przemysłu dóbr luksusowych koniunkturą. Wszechobecny kryzys gospodarczy dawał o sobie znać w każdej z możliwych sfer życia. Przemysł zegarmistrzowski dosięgnęła więc gospodarcza stagnacja, mająca się jeszcze pogłębić w zbliżających się latach II wojny światowej.

Poważne problemy finansowe i trudności z realizowaniem zobowiązań gwarancyjnych, które nawiedzały spółkę Krammera już od lat 20. XX wieku, zmusiły zarząd firmy do sprzedaży udziałów na rzecz konsorcjum ASUAG (Allgemeine Schweizerische Uhrenindustrie AG). Ostatecznym ciosem przypieczętowującym utratę niezależności spółki EKB było oszustwo finansowej na wysokość blisko 500 000 franków, którego w 1927 roku dopuścił się jeden z zasiadających najprawdopodobniej w zarządzie spółki pracowników.

Spółka została podzielona na dwa osobne organy. Dział zajmujący się tworzeniem półfabrykatów stał się częścią Ebauche S.A (łączącej już podówczas kilkunastu mniejszych producentów). Dział produkcji czasomierz kontynuował z kolei produkcję jako ED. Kummer S.A.

Pierwszy czasomierz sygnowany znakiem Atlantic pojawił się w 1932 roku. Był to zarazem jeden z pierwszych, wodoodpornych chronografów na świecie. Nie oznacza to jednak, iż wspomniane wcześniej submarki oraz ich potencjał marketingowy zostały całkowicie porzucone. Produkcja czasomierzy pod marką Inventic trwała najprawdopodobniej aż do lat 70. XX wieku.



Popularność kolekcji Atlantic sprawiła, iż w 1952 roku marka ED. Kummer S.A. przyjęła nazwę Atlantic jako znak handlowy. Od tej chwili, spółka pojawia się w rejestrach handlowych pod nazwą Atlantic Watch Ltd.

Zaprezentowana jeszcze w latach 40. XX wieku seria Atlantic Worldmaster jest do dzisiaj głównym filarem popularności marki. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż pojawiające się regularnie na rynku wtórnym lub w prywatnych kolekcjach czasomierze Atlantic Weltmeister lub Varldsmastarur to wersje modelu Worldmaster dedykowane na inne, aniżeli anglojęzyczne rynki, tj. kolejno niemieckojęzyczne i skandynawskie.



Oczywiście, znany wśród kolekcjonerów model Worldmaster nie jest jedyną, sygnowaną znakiem handlowym Atlantic serią czasomierzy wyprodukowanych przez szwajcarskiego producenta. Na przestrzeni minionych lat, powstały dziesiątki różniących się charakterem i stylem modeli. Począwszy od charakterystycznych dla lat 70. ubiegłego wieku futurystycznych „kostek”, po klasyczne i nawiązujące do lat 50. i 60. eleganckie zegarki garniturowe.

Wśród nich, na uwagę zasługują takie linie jak:
•    Atlantic DATOMATIC,
•    Atlantic FABULOSA
•    Atlantic MILANO
•    Atlantic V.I.P
•    Atlantic PRECISION
•    Atlantic SKIPPER
•    Atlantic PRIMA
•    Atlantic ROYAL
•    Atlantic D- MASTER
•    Atlantic SAILMASTER
•    Atlantic SPEEDWAY
•    Atlantic TRAVELMATE
•    Atlantic TOWNCLUB
•    Atlantic Varldsmastarur JET SUPER
•    Atlantic Worldmaster SUPER

Jak i wiele, wiele innych.



Warto zwrócić uwagę na fakt, iż część sygnowanych znakiem Atlantic czasomierzy była opatrzona enigmatycznie brzmiącą sygnaturą Super. Linia Super, była uznawana za serię czasomierzy wykonanych z jeszcze wyższą starannością, a ich mechanizmy miały przejść dokładniejszą kontrolę jakości. Z perspektywy czasu trudno orzec, na ile był to stosunkowo tani chwyt marketingowy a na ile faktycznie osobne serie znanych modeli.



Bez względu na rodzaj wypustu czasomierzy sygnowanych logo Atlantic, znakomita większość z nich wyposażona została w kilka sprawdzonych mechanizmów. Na przełomie lat 50. oraz 60. do najczęściej wykorzystywanych w zegarkach Atlantic werków należały mechanizmy firm ETA oraz AS Schild, konkretnie kalibry: ETA 1100, ETA 1113, AS 1188, AS 1604.

Do nieco rzadziej spotykanych w modelach tej marki należą mechanizmy Felsa.

Dzisiaj, producent ten wykorzystuje m.in. mechanizmy Unitas, kwarcowe mechanizmy Ronda, oraz - podobnie jak ponad pół wieku temu, werki firmy ETA.

Opieranie funkcjonalności swoich czasomierzy na konstrukcjach uznanych producentów nie dyskwalifikuje jednak spółki Atlantic w aspiracjach do miana jednego z czołowych innowatorów w świecie mechaniki precyzyjnej. W latach 60. XX wieku, spółka Atlantic opatentowała system pozwalający na szybką zmianę daty przy użyciu koronki nastawczej.



To rewolucyjne rozwiązane jest z powodzeniem wykorzystywane także współcześnie.

U progu lat 90. XX wieku, zainteresowanie spółki rynkiem Europy środkowo wschodniej znacząco spadło. Był to jednak krótki epizod spowodowany najprawdopodobniej trudną sytuacją gospodarczą tej części kontynentu. Wykupiona w międzyczasie przez koncern UVB firma powróciła do Polski już w 1998 roku, święcąc coraz większe triumfy i ciesząc się wśród użytkowników czasomierzy niesłabnącym zainteresowaniem.

W 2008 roku, siedziba spółki Atlantic została przeniesiona do wykupionych od spółki Enicar hal oraz biurowców zlokalizowanych w mieście położonym w okolicy Berna Lengnau.



Niespełna 2 lata temu, spółka Atlantic obchodziła swoje 130 urodziny.

Z tej okazji, producent zaprezentował wyjątkowy model Altantic Manufacture. Jubileuszowy, dopracowany stylistycznie czasomierz został wykonany w dwóch wersjach - z mechanizmem z manualnym oraz automatycznym naciągiem sprężyny napędowej.



Zegarek został zaprojektowany w stylu retro, a wspomniane mechanizmy zostały zamknięte w kopercie nawiązującej do czasomierzy kieszonkowych z otwieranym deklem.



Ambasadorem marki Atlantic już od wielu lat jest utytułowany polski kierowca rajdowy, Krzysztof Hołowczyc. Dzieli on ten tytuł ze szwajcarską modelką i kierowcą Christiną Surer.

Jednym z najnowszych i zarazem najbardziej skomplikowanych zegarków pod względem technicznym, jakie dotychczas zaprezentowała marka Atlantic, jest model Atlantic Chronograph Moonphase Automatic.

Wszelkie nowości, recenzje zegarków oraz informacje dotyczące marki Atlantic znajdują się zawsze na indywidualnej podstronie marki tu – ATLANTIC

Beniamin Czapla