Historia „7 osobowej rodziny” zegarków Omega Speedmaster opartych na mechanizmie Omega kaliber 1045 sięga roku 1974, kiedy to - w zasadzie równolegle - zaprezentowano 5 modeli bazujących na tym werku, w tym także widoczny na zdjęciu poniżej model o nr. ref ST176.0012.
Kolejne dwa modele dołączyły do pozostałych, w roku 1984 – Mark V oraz w 1987 – bardzo rzadko spotykany i poszukiwany Mark 4.5 w kopercie Moonwatch’a.
Prezentowana dziś Omega Speedmaster Automatic bardzo często nazywana jest przez kolekcjonerów oraz fanów czasomierzy tej marki – Mark 4.5.
Zapewne zastanawiacie się skąd pochodzi ta nazwa ?
Otóż wyjaśnienie pochodzenia wspomnianej nazwy wymaga małej podróży w czasie, do okresu, kiedy Omega wyprodukowała pierwszy zegarek z linii Speedmaster – czyli tak zwanego Moonwatch’a.
Wprawdzie model ten nie był oznaczony, jako Mark I, jednakże często za taki jest uważany.
W 1969 na rynku pojawiła się Omega Speedmaster Mark II oparta o cal.861, która wyglądem przypomina swojego prekursora, czyli Moonwatch’a.
Dwa lata później zaczęto produkcję modelu Mark III posiadającego bardziej owalną kopertę oraz napędzanego kalibrem Omega 1040, a rok później pojawiły się pierwsze modele Speedmastera Mark IV również wyposażone w ten sam werk.
Na ten moment przypada właśnie okres produkcji, i umiejscowienie w „zegarkowym drzewie genealogicznym” Omegi, modeli Speedmaster’ów bazujących na cal. 1045 – werku zbudowanym na bazie fantastycznego oraz niezwykle trwałego mechanizmu Lemania 5100.
Dokładnie miało to miejsce pomiędzy rokiem 1973, kiedy Omega wypuściła na rynek Omegę Mark IV, a rokiem 1984, kiedy pojawił się model Mark V, ostatni czasomierz z tej legendarnej, do dziś podziwianej linii zegarków wyposażonych w komplikację konstrukcji w postaci chronografu.
Ponieważ model ST176.0012 wyglądem bardzo przypomina Mark IV, ale posiada mechanizm Omega 1045 stosowany w Mark V – nazywany jest często Mark 4.5.
Funkcje i obsługa
Speedmaster Mark 4.5 jest czasomierzem dość skomplikowanym z technicznego punktu widzenia, jednakże jego codzienna obsługa dla użytkownika nie stanowi najmniejszego problemu, jest bardzo prosta i wygodna.
Model ten posiada kilka komplikacji konstrukcji, z których chyba najważniejsza to funkcja stopera z osobną, centralnie umieszczoną wskazówką sekundnika (4) i minutnika (5).
Chronograf uruchamiany jest poprzez naciśnięcie górnego przycisku B, natomiast poprzez naciśnięcie dolnego przycisku C, bieg wskazówki sekundnika zostaje wstrzymany. Umożliwia to odczytanie mierzonego odcinka czasowego z dokładnością co do sekundy, ponieważ wyraźna podziałka w połączeniu z centralnie umieszczonym ramieniem sekundnika chrono ułatwia precyzyjny odczyt.
Kontynuacja pomiaru czasu następuje poprzez ponowne naciśnięcie przycisku B, natomiast naciśnięcie przycisku C - gdy pomiar został uprzednio wstrzymany - powoduje wyzerowanie centralnych wskazówek sekundnika i minutnika oraz małego totalizatora 12 godzinowego (6).
Pozostałe komplikacje konstrukcji mechanizmu to wskaźnik 24 godzinny (7), który umożliwia określenie pory dnia lub nocy oraz prezentacja dnia tygodnia (9) i aktualnej daty (10).
Kaliber Omega 1045 posiada funkcję szybkiej zmiany daty i dnia tygodnia, dzięki czemu nawet, gdy zegarek nie jest używany kilka dni i jego chód ustanie, ustawienie prawidłowej daty i dnia wykonać można błyskawiczne, a czynność ta wymaga jedynie odciągnięcia koronki (A) do pozycji 2. Ustawienie aktualnego czasu dokonuje się poprzez odciągnięcie koronki do pozycji 3.
Obsługa wskaźnika dzień/noc, czyli 24 godzinnego (7), również nie nastręcza jakichkolwiek problemów i jest zintegrowana z ruchem wskazówki godzinowej i minutowej.
Należy jedynie zwrócić uwagę, aby podczas ustawiania aktualnej godziny wskaźnik dnia i nocy był nastawiony prawidłowo, czyli dla godzin porannych w przedziale od 0.00 do 12.00 i dla popołudniowo-nocnych wskaźnik musi być w zakresie 13.00 – 24.00.
POSZCZEGÓLNE ELEMENTY
Koperta
Koperta Mark 4.5 wykonana jest w całości ze stali nierdzewnej.
W czasomierzach, które opuszczały manufakturę Omegi cała koperta była zmatowiona i posiadała szlif słoneczny, a ranty były szlifowane na połysk.
Stalowa koperta jest nadzwyczaj dobrze zaprojektowana, ma uniwersalny, sportowy a jednocześnie elegancki i klasyczny styl, przy tym jest sporych rozmiarów, dzięki czemu czasomierz pomimo przeszło 30 lat ma bardzo aktualny design.
Koperta ma następujące wymiary:
Wysokość – 45 mm
Szerokość bez koronki – 42 mm
Szerokość z koronką – 44 mm
Grubość – 15 mm
Waga zegarka z bransoletą: 134,05 gram
Koperta Speedmaster’a Mark 4.5 posiada ponadto jedną, bardzo ciekawą i unikatową cechę wspólną z modelem Mark IV i Speedmaster’em 125 – modułowość.
W praktyce oznacza to, że mechanizm zegarka oraz szkło – znajdujące się w stalowej obudowie – można wyciągać z koperty poprzez wypchnięcie. Wypchnięty mechanizm przypomina nieco starodawny, mechaniczny stoper i taka zapewne miał być jego funkcja po wyjęciu z koperty.
Dekiel
Dekiel recenzowanego Speedyego wykonany jest ze stali nierdzewnej i posiada logo konia morskiego wraz z napisem Seamaster.
Tak, – to nie żaden błąd!
Wszystkie egzemplarze modelu ST176.0012 pomimo, iż należą do linii Speedmaster, posiadają dekiel właśnie z charakterystycznym koniem morskim.
Dekiel jest zakręcany a od wewnątrz opisany:
ACIER INOXYDABLE OMEGA WATCH CO FAB. SUISSE SWISS MADE
BREVET + 508925 176.0012
Tarcza
Tarcza Mark 4.5 jest bardzo czytelna, co niewątpliwie jest zasługą kontrastu białych indeksów i białych wskazówek z czarnym kolorem tarczy.
Tarcza prezentuje 3 totalizatory – wskaźnik 24 godzinny, totalizator sekundnika i totalizator 12 godzinny chronografu. Ponadto tarcza posiada na godzinie 3.00 prezentację aktualnego dnia tygodnia i daty.
Tarcza opisana jest następująco:
Ω OMEGA Speedmaster AUTOMATIC, a u dołu ma napis SWISS MADE
Warto jeszcze dodać, iż Omega Mark 4.5 na pierwszy rzut oka często bywa mylona z modelem Mark IV, ze względu na tę samą kopertę, bransoletę i podobną tarczę. Jednakże po nieco bardziej dokładnym przyjrzeniu się, widać zasadniczą różnię:
Mark IV bazuje na cal. 1040 i jego tarcza wygląda tak samo jak tarcza Omega Speedmaster 125 Automatic Chronometer, czyli posiada dwa małe totalizatory, wskaźnik 24h połączony z sekundnikiem oraz jedynie okienko daty.
Tarcza Mark 4.5 prezentuje wskaźnik 24godzinny i sekundnik na osobnych totalizatorach oraz posiada dodatkowe okienko z prezentacją dnia tygodnia.
Mechanizm
Omega kaliber 1045 z automatycznym naciągiem - "napędzający Speedyego" - bazuje na legendarnym i niestety nieprodukowanym już kalibrze Lemania 5100.
Bazowy mechanizm Lemanii został przez konstruktorów Omegi dopracowany i poddany modyfikacji wizualnej w postaci nałożenia logo Ω oraz nazwy marki na rotor. Kaliber posiada 17 kamieni łożyskujących i pracuje z podwyższoną częstotliwością balansu = 28 800 bph.
Ponadto czasomierz posiada cztery nałożone na siebie ramiona wskazówek (godzinowa i minutowa + sekundnik i minutnik od chrono), co wymaga większej przestrzeni pomiędzy tarczą a szkłem i w konsekwencji powoduje, iż zegarek ma 15 mm grubości.
Mechanizm i rotor są opisane: Seventeen, 17 jewels, Omega Swiss.
Ciekawostką jest fakt, iż cal. 1045 posiada niektóre elementy wykonane z tworzyw sztucznych.
Plastikowe elementy powodują, że mechanizm jest lżejszy a co ważniejsze, elementy te wykazują równie dobrą a może nawet lepszą trwałość i sprawność niż standardowe, stalowe części.
Bransoleta
Zegarek posiada oryginalną, stalową bransoletę w rozmiarze 22.
Jest ona sygnowana na zapięciu symbolem Ω a od wewnątrz opisana numerem: 1162/172. Bransoleta składa się z ruchomych ogniw, dzięki czemu doskonale układa się na ręce i dopasowuje do nadgarstka.
Pozostałe informacje:
Dostępność części zamiennych – elementy zewnętrzne czasomierza oraz części do kalibru 1045 są dostępne na zagranicznych portalach aukcyjnych i w niektórych większych, zagranicznych sklepach oferujących części do zegarków. Ich pozyskanie nie powinno stanowić większego problemu. Można także niektóre elementy, jak chociażby bransoletę (koszt ok. 1 000 zł) czy szkło (250 zł), zakupić bezpośrednio u polskiego przedstawiciela Omegi, a w przypadku konieczności wymiany czy zakupu części do mechanizmu, wymagane jest niestety odesłanie zegarka do Szwajcarii.
Możliwość zakupu i wycena – modele Omegi pracujące na kalibrze 1045 produkowane był na przestrzeni ok. 13 lat, z czego główna część produkcji przypadła na lata 70’. Wyprodukowano 39.000 sztuk tego mechanizmu, nie wiemy natomiast ile z nich zasiliło model Mark.4.5.
Ich dostępność w Polsce jest niestety mocno ograniczona i pojawiają się one na rynku bardzo rzadko, jednakże ilość ofert na zagranicznych portalach aukcyjnych jest większa i można regularnie trafić na dobrze utrzymane egzemplarze.
Ceny Speedmastera Mark 4.5 nie da się określić jednoznacznie, gdyż oczywiście wiele zależy od stanu zachowania zegarka. Jednakże z moich obserwacji wynika, iż ceny w Polsce stale rosną. Modele w przeciętnym stanie wyceniane są na ok. 3.000 - 5 000 złotych, natomiast czasomierze zachowane w dobry i bardzo dobrym stanie oraz posiadające wszystkie elementy oryginalne oscylują w okolicach 5 000 – 10 000 złotych, czasem więcej.
To, co na pewno podnosi wartość zegarka to pudełko i wszelkie oryginalne dokumenty. Za takie komplety kolekcjonerzy są w stanie zapłacić znacznie więcej.
Zakończenie – czyli jak to jest, być posiadaczem Speedmaster Mark 4.5
Speedy to sportowy chronograf w bardzo klasycznym wydaniu, nieskomplikowany w obsłudze, pomimo wielu funkcji, który wiernie służy swojemu właścicielowi każdego dnia.
Mój egzemplarz ma ponad 32 lata i działa absolutnie perfekcyjnie.
Zegarek świetnie dopasowuje się do nadgarstka, nie jest cienki i lekki, a mimo tego jego użytkowanie jest niezwykle wygodne. Jest to model, którego design jest bardzo uniwersalny, więc można go używać na co dzień jak również śmiało zakładać do eleganckich ubrań i na wyjątkowe okazje.
Speedy jest czasomierzem, który z każdym tygodniem i miesiącem jego posiadania niepostrzeżenie wkrada się coraz bardziej w nasze łaski. Z czasem zajmuje kluczową pozycję w kolekcji oraz ozdabia coraz częściej nadgarstek, co najmniej kilka razy w tygodniu.
Reasumując: chronografy z linii Speedmaster należą niewątpliwie do jednych z najbardziej wyrafinowanych, skomplikowanych technicznie oraz perfekcyjnie wykonanych czasomierzy pośród całej gamy modeli, jakie Omega oferowała i nadal oferuje swoim klientom. Precyzję wykonania widać w każdym detalu, począwszy od użycia wysokogatunkowych materiałów, przez doskonale zaprojektowane i wykonane wszelkie elementy: bransoleta, koperta czy dekiel, na niezawodnych mechanizmach kończąc.
Jednym słowem Master…Speedmaster.
*artykuł pochodzi z bloga Manufaktura Czasu