Aby dany zegarek stał się legendarny lub przynajmniej „kultowy”, spełnionych musi zostać kilka warunków, najlepiej jednocześnie. Jedną z takich zmiennych jest pochodzenie zegarka. Produkty uznanych manufaktur zazwyczaj mają w tej materii ułatwione zadanie i szybciej utrwalają się w świadomości masowego odbiorcy. Niemniej ważny jest również unikalny wygląd, czyli aspekt wizualny, który pozwala wyróżnić dany model w „morzu” globalnej produkcji. Jeszcze bardziej istotna dla uzyskania statusu legendy może okazać się ciekawa historia, jeśli tylko wiąże się z konkretnym zegarkiem. Bohater niniejszego artykułu nie pochodzi wprawdzie ze „stajni” producenta z zegarkowej Top listy, ale absolutnie spełnia pozostałe dwa warunki. Model Aquastar 60 marki JeanRichard – bo o nim będzie mowa – ma moim zdaniem odpowiednie predyspozycje, aby stać się w niedalekiej przyszłości kultowym diverem.
Ten niewielki i na pierwszy rzut oka niepozorny zegarek został zaprojektowany w 1958 roku przez Frédérica Roberta, który był głównym projektantem firmy JeanRichard Geneve (od 1962 r. Aquastar Geneve). Zegarek gwarantował szczelność do głębokości 100 metrów i był wyposażony w dwukierunkowy zewnętrzny pierścień wykonany ze stali.
Również stalowa koperta z zakręcanym deklem chroniła mechanizm pochodzący z fabryki A. Schild z naciągiem automatycznym. Najbardziej charakterystyczną cechą tego modelu był unikalny design jego tarczy. Ta koncepcja stylistyczna zdradzała ogromny talent Frédérica Roberta. Wybitne zdolności Roberta nie pozostały niezauważone i w drugiej połowie lat 60. rozpoczął on współpracę z marką Omega, projektując wiele modeli z kolekcji Seamaster.
JeanRichard Aquastar 60. Zdj. Autora
Model Aquastar 60 był produkowany przez niespełna cztery lata, do roku 1962 i był dostępny w kilku wersjach. W kolejnych latach został on zastąpiony przez bardziej zaawansowane divery tworzone już pod marką Aquastar.
Jeszcze kilka lat temu ten wczesny zegarek nurkowy był zapomniany. Wprawdzie wiedzieli o nim kolekcjonerzy, co więcej był on uznawany za ciekawy model, jednak zdecydowanie ustępował popularnością kultowym diverom marki Aquastar, takim jak Benthos lub Deepstar.
Ten stan rzeczy zaczął się zmieniać dość niedawno.
W 2015 roku na portalu Wrist Chronology ukazał się artykuł opisujący historię, w której Aquastar 60 jest „cichym”, drugoplanowym bohaterem. Opisywane wydarzenia to „pionierski” okres w dziejach odkrywania głębin oceanów, które związane są również z innym zegarkiem, mianowicie eksperymentalnym projektem marki Rolex o nazwie Deep Sea Special.
Batyskaf Trieste – wizja artystyczna
W 1953 roku na pokładzie batyskafu Trieste prof. Auguste Piccard wraz z synem Jacques’em zszedł na głębokość 3 150 metrów w pobliżu włoskiej wyspy Ponza. Do kadłuba pojazdu przymocowano pierwszy egzemplarz zegarka Deep Sea Special. Nietypowa konstrukcja z bardzo wysokim i grubym szkłem zapewniła mu odporność na potężne na tej głębokości ciśnienie wody.
Siedem lat później Trieste zszedł do dna Głębi Challengera w Rowie Mariańskim na głębokość 10 916 metrów. Tym razem członkami załogi byli Jacques Piccard i Amerykanin Don Walsh. Na zewnątrz batyskafu „towarzyszył” im trzeci egzemplarz Deep Sea Special o jeszcze grubszym szkle. Również ten zegarek przetrwał próbę bez szwanku.
Do niedawna uważano, że był to jedyny zegarek związany z historią batyskafu Trieste. Okazuje się, że było jednak inaczej. Podczas zejścia na dno Rowu Mariańskiego w 1960 roku Don Walsh nosił na nadgarstku właśnie zegarek JeanRichard Aquastar 60.
Mimo że jego wodoszczelność wynosiła jedynie 100 metrów, to dzięki obecności na pokładzie Trieste, miał szanse na ponad 100-krotnie głębsze nurkowanie.
Don Walsh z zegarkiem Aquastar 60. Źródło: Wrist Chronology
I właściwie już ta historia mogłaby wystarczyć, aby skromny vintage diver, jakim jest Aquastar 60 z czasem obrósł w legendę. Co bardzo ciekawe, z tym zegarkiem wiąże się jeszcze jedno wydarzenie. Była to historia bardzo głęboko ukryta, chociaż z uwagi na swoją genezę, bliska polskim kolekcjonerom.
Podczas pracy nad książką „Czas na głębokości” dużo miejsca poświęciłem zagadnieniu zegarków nurkowych stosowanych w naszej Marynarce Wojennej od lat 60. XX wieku. Jest to temat bardzo mi bliski, który wymagał solidnego opracowania z racji wielu niedomówień i półprawd z nim związanych.
Na początku roku 2019, kiedy publikacja była już gotowa, dotarła do mnie informacja od doświadczonego kolekcjonera, z której wynikało, że w Marynarce Wojennej na początku lat 60. testowany był jeszcze jeden model, mianowicie Aquastar 60.
Początkowo podszedłem do tych rewelacji z pewnym dystansem. Była to ustna relacja byłego członka Marynarki Wojennej, ale brakowało mi potwierdzenia z innego źródła. Kontynuując badania, trafiłem jednak na kolejne dwie, niezależne relacje, które potwierdzały wcześniejszą informację. Według nich na początku lat 60.
Nurkowie MW w 1974 r. z zegarkami Enicar Sherpa Super-Dive.
Źródło: Stowarzyszenie Byłych Nurków i Ratowników Marynarki Wojennej/Andrzej Andrzejewski
Wojsko Polskie pozyskało na testy 2 lub 3 egzemplarze zegarków JeanRichard. Po pozytywnej weryfikacji zegarki miały trafić na wyposażenie MW. Według powyższych relacji zegarki nie przeszły jednak wojskowych prób (m.in. nie zachowały szczelności podczas podwodnych detonacji) i nie weszły na stan jednostek.
Badania na temat obecności modelu Aquastara 60 w polskiej marynarce są rozwojowe i nadal jest tu więcej niewiadomych niż pewników. Intrygujący jest choćby fakt, że pierwsze divery (Enicar Sherpa Super-Dive i Blancpain Fifty Fathoms) trafiły do Marynarki Wojennej dopiero w drugiej połowie lat 60.
Co spowodowało kilkuletnią przerwę? Czy dowództwo Marynarki Wojennej zraziło się tak bardzo do zegarków ze Szwajcarii, że na kilka lat zarzuciło pomysł wyposażenia płetwonurków w osobisty pomiar czasu?
A może przyczyny były inne?
Są to pytania, na które odpowiedzi postaram się podać w najbliższym czasie.
Artykuł ukazał się w drukowanym kwartalniku – Magazyn Zegarki i Pasja NR 12
Mateusz Piechnik
Pozostałe artykuły prezentujące historyczne modele zegarków tu - Zegarki vintage
10:00 12.04.2020Zegarki vintage
Zegarki vintage: tajemniczy JeanRichard Aquastar 60
Powrót do kategorii

REKLAMA

Fascynacja kwarcem - wstęp
W czasie, gdy wszyscy zegarkomaniacy z miłością spoglądają tylko i wyłącznie na tykające mechaniczne czasomierze i szczególne konstrukcyjne rozwiązania ich mechanizmów, w ...

Seiko Astron – to w końcu kryzys czy rewolucja?
Niedawno minęło 51 lat od premiery zegarka, który według wielu wstrząsnął przemysłem zegarmistrzowskim. Rocznica, nawet jeśli niezbyt okrągła, wydaje się dobrym pretekste ...

Zawód Zegarmistrz – rzemiosło dla osób potrafiących panować nad swoim ciałem i umysłem
Zawsze, myśląc o zawodzie zegarmistrza, miałem przed oczyma starszego pana otoczonego przez niezliczone zegarki i zegary, siedzącego w nieco zgarbionej pozycji z lupą prz ...

DAVOSA Argonautic Carbon – nowa odsłona popularnej kolekcji diverów
Na tegorocznych targach w Bazylei szwajcarska marka Davosa reprezentowała nową wersję jednej z najbardziej znanej kolekcji w swoim portfolio – Argonautic. Kolekcji reprez ...

Napęd mechanizmu zegarka, oraz dodatki poprawiające jego działanie i użyteczność
O mechanizmie – jako o rzekomym napędzie zegarka możemy przeczytać w niektórych branżowych opracowaniach, a wskazanie rezerwy chodu jest jedną z najpopularniejszych kompl ...

Video recenzja: OMEGA Seamaster Aqua Terra Worldtimer
Zapraszamy do obejrzenia video recenzji prezentującej zegarek Seamaster Aqua Terra Worldtimer marki Omega. Nasz redakcyjny kolega Adrian prezentował ten model niedawno w ...

Testujemy: CITIZEN Eco-Drive Radio Controlled Titanium (CB0190-84L)
Citizen to powszechnie znana i szanowana marka zegarmistrzowska. Wprawdzie firma ta działa nie tylko w dziedzinie zegarmistrzostwa, ale nas ta zegarkowa część interesuje ...

ORIS Roberto Clemente Limited Edition
Oris to firma zegarmistrzowska, która bierze bardzo aktywny udział w czymś, co nazwałbym życiem społecznym. Chodzi o współpracę z organizacjami charytatywnymi, organizacj ...

Watches and Wonders Geneva 2021 - targi zegarków online
Od 7 do 13 kwietnia 2021 roku potrwają targi branży zegarkowej Watches and Wonders. Pandemia koronawirusa sprawiła, że targi odbywają się w wersji internetowej, zamiast s ...

Recenzja: Citizen Eco-Drive World Time Radio Controlled Super Titanium AT8218-81L
Citizen to powszechnie znana i szanowana marka zegarmistrzowska. Wprawdzie ta japońska firma działa z powodzeniem w wielu branżach, nawet związanych z medycyną, ale nas n ...

Vostok Europe SSN 571 „Nautilus” Nuclear Submarine
Vostok Europe – litewska marka, która skutecznie zawojowała rynek, a w Polsce cieszy się dużą sympatią i popularnością. Firma ta wypracowała także charakterystyczny, bard ...

Magazyn Zegarki i Pasja NR 15 – już dostępny! Kwiecień – Czerwiec 2021
Magazyn Zegarki i Pasja NR 15 - pobierz Zwykło się mawiać, iż żyjemy „w rytm wskazówek zegara”. To stare powiedzenie o tyle straciło w ostatnim czasie na aktualności, że ...