George Daniels (ur. 1926 – zm. 2011) był brytyjskim zegarmistrzem, jednym z nielicznych na świecie, który w przeciągu ostatnich 300 lat potrafił samodzielnie zaprojektować i własnoręcznie wykonać każdy element zegarka, począwszy od kompletnego mechanizmu a skończywszy na cyferblacie, wskazówkach i kopercie. Był wizjonerem oraz kolekcjonerem zegarów i klasycznych aut marki Bentley. Przyznano mu także tytuł Honorowego Doktora Nauk Uniwersytetu Londyńskiego. Za życia przez znakomitą większość branżystów uważany był za jednego z największych jeśli nie największego żyjącego zegarmistrza swoich czasów.
Pochodził z wielodzietnej i patologicznej rodziny, w której bieda, przemoc i alkoholizm były na porządku dziennym. Jako młody, kilkuletni chłopiec musiał pracować zarobkowo aby wspomóc 12 osobową rodzinę. Jego pierwszy kontakt z zegarmistrzostwem był zupełnie przypadkowy, bowiem w wieku pięciu lat znalazł na ulicy niedrogi zegarek. W chwili kiedy go otworzył i ujrzał działający mechanizm poczuł, że odnalazł swoje przeznaczenie. W wieku 12 lat zaczął naprawiać zegarki, a za otrzymane pieniądze doskonalił swoje umiejętności. Mając 18 lat zaciągnął się do służby wojskowej, podczas której naprawiał zegarki dla przyjaciół armii. Na studiach zdobył nagrodę Skinnera i został przyjęty w poczet British Horological Institute. Jego druga pasja czyli zabytkowe samochody stała się sposobnością do poznania kolekcjonera zegarków i starych samochodów Cecila Cluttona.
W trakcie kolejnych dziesięciu lat, dokumentując swoją pracę rysunkami i zdjęciami wykonał kompleksową renowację ok. czterystu starych zegarków, koncentrując się w większości na przyrządach pomiarowych Bregueta. W dość krótkim czasie został uznanym autorytetem i czołowym ekspertem od sztuki Bregueta. Był autorem wielu specjalistycznych publikacji nt. zegarmistrzostwa takich jak „Art. of Breguet”, „Watchmaking ”, czy „The Practical Watch Escapement”.
To właśnie styl Bregueta i jego podejście do sztuki budowania zegarów wywarło na Danielsie największy wpływ. Stał się uznanym na całym świecie ekspertem w tej dziennie oraz kontynuatorem tradycyjnego zegarmistrzostwa dawnych angielskich mistrzów i samego Abrahama-Louisa Bregueta.
W wieku ok. 40 lat rozpoczął konstruowanie swojego pierwszego kieszonkowego zegarka, którego szczegółową wizję miał w głowie od samego początku, od układu każdej części mechanizmu do końcowego wyglądu tarczy. Budował go przez ponad dwa lata, by w końcu sprzedać za 2000 funtów firmie Clutton będącą własnością znajomego kolekcjonera, który prywatnymi kanałami zainicjował stały popyt na zegary Danielsa. Niezadowolony ze swojej decyzji pięć lat później odkupił zegarek za 8000 funtów! Dało to początek najbardziej twórczego okresu życia Georga Danielsa.
Mając tak obszerną i szczegółową wiedzę techniczną Daniels skoncentrował się na rozwiązaniu problemu tarcia występującego pomiędzy poszczególnymi elementami mechanizmu skutkującego koniecznością częstego oliwienia.
Ponieważ wychwyt kotwicowy będący w powszechnym użyciu od ponad 250 lat miał tą właśnie istotną wadę utrudniającą osiągnięcie wysokiej precyzji chodu zegarka, Daniels postanowił wynaleźć taki wychwyt, który nie wymagałby oliwienia. Po wielu eksperymentach w 1974 roku powstał projekt wychwytu. Choć sam pomysł w założeniu wydawał się niemal niemożliwy do realizacji, jak się okazało nie było to niemożliwe dla Georga Danielsa. Po trzech latach prób i błędów przedstawił Działowi Zegarów Królewskiego Obserwatorium w Hurstmonceux pierwszy model w celu poddania go testom. Koncepcja opierała się na podwójnym współosiowym kole wychwytowym, kotwicy z trzema paletami oraz palecie impulsowej na przerzutniku balansu. W czasie rygorystycznych badań nie stwierdzono istotnych odchyleń w rytmie pracy wychwytu. Po kolejnych dwóch latach Daniels był już na tyle zadowolony z osiągniętych wyników, że 1980 roku opatentował swój wynalazek pod nazwą wychwyt współosiowy „Co-Axial".
George Daniels zaprojektował Co-Axial aby rozwiązać problem tarcia ślizgowego występującego w trakcie dostarczania energii do balansu, a dokładnie w chwili zetknięcia się czoła zęba koła wychwytowego z palety kotwicy, w czasie przekazania impulsu napędowego do balansu zegarka. W jego wychwycie tarcie ślizgowe zostało praktycznie wyeliminowane i zastąpione tarciem tocznym, a impuls napędowy następuje w okolicy położenia zerowego balansu (balansu znajduje się w położeniu równowagi).
Sposoby przekazania impulsu napędowego do balansu w wychwycie szwajcarskim i Co-Axial:
ruch przesuwny, tarcie ślizgowe: ruch popychający, opory toczenia:
Występujące pomiędzy ciałami stałymi opory toczenia są znacząco mniejsze od tarcia ślizgowego. Opór toczenia nie jest spowodowany (tak jak w tarciu ślizgowym) zaczepianiem się nierówności powierzchni ale wynika z asymetrii zjawisk zachodzących podczas naciskania i zwalniania naporu. W efekcie zjawisko rozwiązuje główny problem słabości kotwicy, eliminując w znacznym stopniu potrzebę systematycznego smarowania zminimalizowanej powierzchni styku elementów generujących impulsy. Idea nadzwyczaj prosta i genialna.
Daniels połączył w Co-Axialu zalety wychwytów kotwicowego angielskiego autorstwa Thomasa Mudge’a oraz chronometrowego Pierre LeRoya i jednocześnie wyeliminował ich wady. Poprzez zmianę ułożenia poszczególnych elementów wychwytu usprawniony został proces transmisji siły nadającej impuls balansowi. Dzięki nowemu ułożeniu części prześwit roboczy na zębach koła wyniósł tylko 0,03 mm co w porównaniu do wychwytu kotwicowego, w którym ta wartość to aż 0,4mm, w pełni obrazuje dlaczego można było wyeliminować oliwienie tego elementu.
Wychwyt współosiowy ograniczył również do minimum wady pojedynczego koła wychwytu (występujące m. in. w kotwicowym) poprzez zastosowanie dwóch kół, ułożonych jedno nad drugim. Duże koło przekazywało impuls bezpośrednio do osi balansu i służyło do blokowania obu kół po impulsie. Małe koło przekazywało impuls do palet kotwicy. Co-Axial w przeciwieństwie do wychwytu kotwicowego, w którym impulsy są długie, generował krótkie impulsy o równej sile. Dla każdego impulsu następowało dwukrotne zwolnienie koła wychwytu. Pierwsze (nie występujące w wychwycie kotwicowym) uwalniało zaraz po odblokowaniu paletę impulsową balansu, tak aby zapewnić bezpieczne opadnięcie zęba koła wychwytu na paletę kotwicy. Drugie uwolnienie koła (wspólne dla obu rodzaju wychwytów) występowało po oddanym impulsie gdy zęby koła wychwytowego ponownie blokowane były kamieniem palety.
Dzięki takiemu sposobowi pracy wychwytu Co-Axial, w tym elemencie zegarka mamy do czynienia z mniejszymi stratami energii (głównie dzięki wykorzystaniu bezpośredniego, krótkiego impulsu napędowego balansu). Wychwyt ten charakteryzuje się też mniejszym wpływem na izochronizm balansu, oraz w znaczącym stopniu uniezależnia pracę wychwytu od obecności substancji smarującej.
Ponieważ nie dało się całkowicie wyeliminować tarcia ślizgowego (jego szczątkowa forma zawsze będzie występować z powodu braku zachowania idealnie stycznej geometrii palet i koła wychwytowego podczas trwania impulsu), Omega odpowiedzialna za kolejny krok w ewolucji wychwytu współosiowego postanowiła nie rezygnować całkowicie z jego smarowania, ograniczając go jednak do absolutnego minimum. Zagadnienie to zostanie jednak omówione przy okazji hasła „Wychwyt Co-Axial Omega”.
Tomasz Jakubas
Zgłaszający: Władysław Meller
Pozostałe rekordy: Kalendarium ewolucji mechanizmów
REKLAMA
INSTAGRAMIE
greenlogic.eu