• Zegarki marki Aviator Swiss Made
  • Zegarki marki Tissot
  • Zegarki marki Michel Herbelin
  • Zegarki marki Certina
  • Zegarki marki Aerowatch
  • Zegarki marki Junghans
  • Zegarki marki Davosa
  • Zegarki marki Luminox
  • Zegarki marki Roamer
  • Zegarki marki Montblanc
  • Zegarki marki Orient Star
  • Zegarki marki Atlantic
  • Zegarki marki Grand Seiko
  • Zegarki marki Rado
  • Zegarki marki G-SHOCK
  • Zegarki marki Perrelet
  • Zegarki marki Bulova
  • Zegarki marki Błonie
  • Zegarki marki Omega
  • Zegarki marki Epos
  • Zegarki marki Oris
  • Zegarki marki Seiko
  • Zegarki marki Citizen
  • Zegarki marki Vostok Europe
  • Zegarki marki Frederique Constant
  • Zegarki marki Ball
  • Zegarki marki Prim
  • Zegarki marki Alpina
  • Zegarki marki Orient

Zakazane i wątpliwe zwroty w nomenklaturze zegarkowej


W branżowych, zawodowych opracowaniach pojawiają się sformułowania, które z punktu widzenia, czy to logiki, czy też zawodowego profesjonalizmu są niepoprawne. Warto je podawać i wyjaśniać na czym polega ich niepoprawność, by unikać złego naśladownictwa, czy też ich powielania w kolejnych miejscach. Jest to o tyle ważne, że każdy z piszących o zegarkach, chce używać nowych i skupiających uwagę czytelnika określeń, które jednak nie mogą mijać się z logiką, czy nijak się mieć do zegarmistrzostwa. Na tego typu błędy w publikacjach fachowych, będziemy zwracać szczególną uwagę, bo o ile zegarkowe nieścisłości w popularnych tekstach pozostają zwykle tylko drobnymi błędami, to w opracowaniach zawodowych urastają do miana urągających prawdzie.

W tym miejscu musimy także prosić naszych czytelników, o zwracanie uwagi na ewentualne nasze błędy i z góry za ewentualne nasze pomyłki przeprosić. Też się uczymy.

Regularnie pojawiające się sformułowania, co do których mamy zastrzeżenia, będą pojawiać się sukcesywnie na poniższej liście i dalej już z precyzyjnym wyjaśnieniem dlaczego się tutaj znalazły.

O pojawiających się sporadycznie, nie chcemy tutaj pisać. O takich informacjach, szczególnie tych z gatunku śmiesznych, czy żenujących będziemy pisać w dziale „Z przymrużeniem oka”.

Zakazuje się używania zwrotów:
1. ”Zegarek skomplikowany”
2. ”Zegarek opakowany w kopertę”
3. ”Automatyczny mechanizm”, „automatyczny zegarek”
4. ”Półwahnięcie”
5. „Zegarek jest napędzany…”, „Jako napęd jest używany…”
6. „Wrzeciono balansu”, „Wychwyt wrzecionowy”
7. „Kaliber” jako zamiennik dla słowa mechanizm

Wątpliwe, dyskusyjne są też zwroty:

1. „Zegarek z chronografem”
2. „Bezel koperty”

Wyjaśnienie zastrzeżeń dla podanych powyżej często spotykanych sformułowań:

1.”Zegarek skomplikowany”.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

Sformułowania: „zegarek skomplikowany”, czy też „zegarek z komplikacjami”, pojawiają się bardzo często w materiałach o zegarkach. W opracowaniu na ten temat, na naszym portalu piszemy następująco:

„Poprawne sformułowanie – „zegarek z dodatkowymi elementami komplikującymi konstrukcję jego mechanizmu” potocznie i często występuje zamiennie z bardzo nieszczęśliwie brzmiącymi określeniami „zegarki skomplikowane”, czy „zegarki z komplikacjami”. Wyrażenia te wywodzą się oczywiście z języka angielskiego (pewnie nawet z francuskiego), ale słowo pierwotne: „complicated” należałoby tłumaczyć raczej jako: „złożony” i odnosić do konstrukcji samego tylko mechanizmu zegarka. Zegarek może mieć mechanizm o: złożonej konstrukcji, wyższym stopni komplikacji, czy być wyposażony w dodatkowe elementy, komplikujące jego konstrukcję. Nawet przyjmując tylko dla tego wywodu, ulubione twierdzenie prawdziwych miłośników zegarków, że czasomierze mechaniczne mają duszę, to analizując określenie „zegarki skomplikowane”, musielibyśmy przypisać je raczej do sfery psychicznej zegarka, której to żaden z najzagorzalszych nawet fanów zegarków, nie próbuje w nich odnajdować.”

2. „Zegarek opakowany w kopertę”.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

W jednym z naszych drukowanych magazynów branżowym, oraz w jego internetowej wersji, bardzo często niestety, powtarzane jest sformułowanie, jakoby zegarek czy może mechanizm był „opakowany w kopertę”.

Przykład: „ W tym roku kultowa Carrera pojawiła się opakowana w kopercie…”

Niestety ta przypadłość powtarzana do znudzenia rozszerza się i dziś można ją znaleźć także w innych tekstach zegarkowych. Jak wszyscy wiemy, opakowanie jest niezależne od danego wyrobu, służąc tylko i wyłącznie do bezpiecznego i/lub dekoracyjnego jego podania. Określenie „opakowany” sugeruje, że mechanizm może znajdować się w czymś innym niż zegarkowa koperta, lub że dla danego istniejącego zegarka, a właściwie mechanizmu z tarczą, można bez problemu samemu, indywidualnie zmienić kolor/materiał „opakowania”. Jak teraz dokładniej widać tego typu zapis jest zupełnie bez sensu.

Stwierdzenie „Carrera opakowana w złotą kopertę”, brzmi tak samo, jak gdybyśmy powiedzieli, iż „samochód opakowany jest w taką lub inną karoserię”, a "samolot opakowany jest w poszycie... samolotu".

3. „Automatyczny mechanizm”, „automatyczny zegarek”.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

Bardzo często i w wielu miejscach pojawia się sformułowanie „Mechanizm automatyczny”, co sugerowałoby, że mechanizm działa w sposób automatyczny. Oczywiście takie stwierdzenie jest pewnym skrótem myślowym, problem jednak w tym, że jest ono mylące. Automatycznym jest mechanizm naciągu zegarka, lub inaczej - mechanizm zegarka posiada automatyczny naciąg sprężyny. Poprawnie, przynajmniej w branżowych materiałach powinniśmy pisać: „Mechanizm z automatycznym naciągiem sprężyny” lub skracając: „mechanizm z automatycznym naciągiem”. Określenia; „mechanizm automatyczny”, „zegarek automatyczny” wprowadzają w błąd osoby analizujące znaczenie tego zwrotu, a nie interesujące się zegarkami.

Dla odmiany określanie „automat” dla zegarka z automatycznym naciągiem, wydaje się być także swego rodzaju skrótem, ale przede wszystkim sformułowaniem potocznym - slangowym i jako takie można traktować jako poprawne w potocznej mowie.

 4. „Półwahnięcie”.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

Na szczęście to błędne sformułowanie powoli zostaje eliminowane z języka zawodowego, co jest przede wszystkim zasługą zdecydowanej reakcji Profesora Zdzisława Mrugalskiego. Genezą tego nieszczęsnego określenia jest niemieckie słowo „Halbschwingungen” (połowa okresu, wibracja) – czyli wahnięcie, błędnie tłumaczone na język polski jako „półwahnięcie”.

Zwrot ten był przez pewien czas nagminnie powielany.

5. „Zegarek jest napędzany…”, „Jako napęd jest używany…”.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

Wydaje się, że powyższe sformułowania zostały bezkrytycznie zaadoptowane z branży samochodowej. Jednak o ile w przypadku branży motoryzacyjnej, to samochód jest rzeczywiście napędzany poprzez silnik (silnik samochodu jest jednostką napędową) i dzięki niemu możliwy jest jego ruch, to  mechanizm nie napędza zegarka (nie wprawia go w ruch). Mechanizm zegarka posiada zespół napędu, którego najważniejszym elementem jest sprężyna napędowa. Zespół napędu, napędza tenże mechanizm (powoduje choćby ruch przekładni). Ewentualnie można byłoby zasugerować, że wskazówki są napędzane poprzez mechanizm, ale to „oczywista oczywistość”.

6. „Wrzeciono balansu”. „Wychwyt wrzecionowy”.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

Sformułowania te, już od dość dawna goszczą w naszym zawodowym języku, bo niestety zostały błędnie wprowadzone przez nestorów polskiego zegarmistrzostwa – braci Podwapińskiego i Bartnika.

W wyniku ingerencji Profesora Zdzisława Mrugalskiego, w ostatnich wydaniach ich książek, te błędne sformułowania były już eliminowane przez tych znanych autorów.

Ich genezą jest błędne tłumaczenie z języka niemieckiego. Wrzeciono w języku niemieckim nazywa się „szpindel”. Samo słowo „szpindel” ma jednak w języku niemieckim wiele znaczeń. Tylko jednym z nich jest wrzeciono.

W języku polskim określenie „wrzeciono” jest jednoznaczne. Wrzeciono jest elementem wykonującym ruch obrotowy tylko w jednym kierunku. Tak więc, nie można nim określać balansu, czy samego tylko koła balansowego.

Przedstawiony na obrazku wychwyt, poprawnie nazywa się wychwytem szpindlowym lub łopatkowym.

Tych, których nie udało nam się przekonać, zachęcamy do zaśpiewania piosenki:

„Kręć się kręć wrzeciono…”. Dzięki tej przyśpiewce możemy sobie łatwo przypomnieć, jak działa wrzeciono, o którym nikt nie śpiewa, że kręci się w te i z powrotem, lub że balansuje!

Po wyjaśnieniu powyższego, chyba nie ma potrzeby rozwodzenia się o niepoprawności używania słowa "wrzeciono" w stosunku do koła balansu?. W zegarach, czy zegarkach nie ma wrzeciona, ani wychwytu o takiej nazwie.

7. „Kaliber” jako synonim dla słowa mechanizm.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

W opisach zegarków bardzo często, nawet można zaryzykować stwierdzenie, że coraz częściej, stosowane są zamiennie słowa: kaliber i mechanizm. Takie zjawisko jest wynikiem chęci unikania powtórzeń dla często używanych słów, ale także próbą niektórych autorów, do górnolotnego wyrażania się na zegarkowe tematy.

Słowo mechanizm jest wszystkim doskonale znane, ale czy słowo „kaliber” znaczy dokładnie to samo?

W Encyklopedii PWN (https://sjp.pwn.pl/szukaj/kaliber) pod hasłem „kaliber” jest napisane:

1. «średnica lufy broni palnej albo kuli lub pocisku mierzona w calach lub milimetrach»

2. «wielkość czegoś»

3. «znaczenie lub wartość jakiejś rzeczy, osoby lub zdarzenia»

Branżowe znaczenie słowa kaliber jest wyjaśnione w 12-tym tomie „Zegarmistrzostwa” – braci z Niepokalanowa. Jest tam napisane:

Kaliber zegarka – typ mechanizmu oznaczony cyframi i literami, które określają wymiary, kształt i układ poszczególnych części mechanizmu, czyli zespół cech wyróżniających jeden mechanizm od drugiego.

Tak więc w zegarmistrzostwie słowo „kaliber zegarka” jest oznaczeniem literowo-cyfrowym odnoszącym się nie tylko do wskazywanej encyklopedią wielkości mechanizmu, ale także do jego budowy. Oczywiście słowo kaliber występuje zawsze ze słowem mechanizm, którego wielkość (zwykle w liniach paryskich) i rodzaj określa.

Tak więc, jak zgodnie z powyższym wywodem widać, że słowo kaliber nie jest synonimem dla słowa mechanizm.

Wobec dominacji pojedynczych producentów z jednej strony i wzrostu znaczenia wyrobów manufakturowych – z drugiej, oznaczenie kalibru mechanizmu straciło na swoim znaczeniu. W informacjach międzyfirmowych operuje się wprawdzie kalibrem mechanizmu, ale samo słowo „kaliber” jest często pomijane. W informacjach wewnątrzfirmowych wprowadza się przykładowo kody mechanizmu – które są odpowiednikami kalibrów, ale nie muszą zachowywać branżowej systematyki.

Do niedawna, na etapie produkcji, znajomość kalibru mechanizmu była wystarzającą dla powzięcia pewności o możliwości jego zastosowania dla konkretnej koperty, oraz determinowal on wielkość zegarka. Z tego powodu słowo „kaliber” jest tak popularne w branży, ale nie jest ono odpowiednikiem słowa mechanizm.

Wątpliwe i dyskusyjne są też zwroty:

1. „Chronograf”, „Zegarek z chronografem”.

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

Słowo chronograf pochodzi od połączenia greckich słów „chronos” (czas) i „grapho” (piszę).

W 1821 rok, francuski zegarmistrz Mathieu Rieussec, skonstruował zegar, do pomiaru czasu podczas wyścigów konnych na Champ de Mars w Paryżu. Zegar ten nazwał chronografem sekundowym.

Zamocowany na końcu wskazówki tego zegarka pojemnik z tuszem znaczył początek i koniec pomiaru.

Zgodnie z definicjami podanymi przez Profesora Zdzisława Mrugalskiego poprawnie nazywamy:

„chronograf” – przyrząd do pomiaru i rejestrowania wyników pomiaru czasu.
„stoper” – sekundomierz, urządzenie do pomiaru krótkich odcinków czasu.

Wobec międzynarodowego przyjęcia się słowa chronograf dla zegarków ze stoperem, trudno jest myśleć o szybkiej zmianie tej definicji. Z drugiej strony coraz więcej pojawia się głosów, co do niepoprawności tej nazwy. Firma Chronoswiss, prawdopodobnie jako pierwsza, dla podkreślenia poprawności nazewnictwa zegarek ze stoperem nazwała Chronoscope. Wydaje się, że bez zmiany międzynarodowego nazewnictwa, trudno myśleć o zmianie tylko w języku polskim. Na szczęście coraz częściej pojawiają się odpowiednie notki, przy słowie „chronograf”. Należy jednak cały czas starać się, zwracać uwagę na tę ułomność językową i w miarę możliwości używać określeń: stoper i zegarek ze stoperem.

2. „Bezel koperty”

Zakazane dla zegarków zwroty, zegarki i pasja

W naszych polskich opisach zegarków, luneta koperty, czy ramka szkła bywają nazywane z angielska „bezel”. Jeszcze gorzej takie określenie brzmi, jeśli ktoś próbuje to angielskojęzyczne słowo odmieniać według reguł naszej polskiej gramatyki.

Słowo „bezel” – będzie typowym makaronizmem, jeśli sami je spopularyzujemy. Wydaje się, jednak że jest to zupełnie niepotrzebne, bo nie jest ono na tyle niezbędne, by trzeba je było na siłę wciskać do naszego polskiego języka.

Mamy doskonale pasujące słowa: „luneta”- gdy pierścień jest tylko elementem dekoracyjnym, czy ramka szkła – gdy jest elementem w którym osadzane jest szkło. Możemy także używać ogólnego określenia - „pierścień koperty”.

„Bezel” w naszym polskim języku jest zupełnie niepotrzebny.

 Władysław Meller


Tagi:

Tissot - Premium

REKLAMA

Magazyn ZIP - Wszystkie wydania

MAGAZYN Zegarki i Pasja - Wszystkie wydania

ZEGARKI I PASJA NA YOUTUBE

Janeba Oris 420

REKLAMA

Frederique Constant 420

REKLAMA

Epos 420

REKLAMA

Atlantic 420

REKLAMA

Greenlogic 420

REKLAMA

Sector 420

REKLAMA

Montblanc 420

REKLAMA

Wodoszczelność. Zakręcane koronki w...
Wodoszczelność. Zakręcane koronki w...
01.01.2014
Tajemnica sekundnika. Maurice Lacro...
Tajemnica sekundnika. Maurice Lacro...
01.01.2014

Podstrony producentów

Zegarki marki Aerowatch
Zegarki marki Alpina
Zegarki marki Atlantic
Zegarki marki Aviator Swiss Made
Zegarki marki Ball
Zegarki marki Bulova
Zegarki marki Błonie
Zegarki marki Certina
Zegarki marki Citizen
Zegarki marki Davosa
Zegarki marki Epos
Zegarki marki Frederique Constant
Zegarki marki G-SHOCK
Zegarki marki Grand Seiko
Zegarki marki Junghans
Zegarki marki Luminox
Zegarki marki Maurice Lacroix
Zegarki marki Michel Herbelin
Zegarki marki Montblanc
Zegarki marki Omega
Zegarki marki Orient
Zegarki marki Orient Star
Zegarki marki Oris
Zegarki marki Perrelet
Zegarki marki Polpora
Zegarki marki Prim
Zegarki marki Rado
Zegarki marki Roamer
Zegarki marki Seiko
Zegarki marki Tissot
Zegarki marki Vostok Europe
Zegarki marki Xicorr
Dołącz do naszego newslettera
i bądź zawsze na bieżąco