RUHLA Chronograf – zegarek z nieistniejącego już kraju!

Zegarki vintage, prócz ogromnego uroku, ciekawego design’u oraz tradycyjnych werków mechanicznych, często posiadają także bardzo ciekawą historię.

W przypadku prezentowanego poniżej zegarka RUHLA historia zadziwia podwójnie, gdyż model Chronograf stał się symbolem tej marki, a równocześnie czasomierz ten wyprodukowano w GDR, czyli kraju, którego nie znajdziecie na mapie, ponieważ nie istnieje już od 25 lat.

Krótka historia zegarków RUHLA

Zanim przejdę do opisu zegarka, postaram się choć pokrótce przybliżyć dzieje urządzeń odmierzających czas produkowanych przez nieistniejącą już fabrykę VEB RUHLA.

Wraz z zakończeniem II Wojny Światowej oraz wyzwoleniem wschodniej Europy przez Armię Czerwoną, wschodnia część Niemiec została pod kontrolą i silnymi wpływami Związku Radzieckiego. Sowieci objęli we władanie fabryki oraz zakłady produkcyjne znajdujące się na kontrolowanym przez nich terytorium, w tym także należące do braci Thiel zakłady GmbH Ruhla, które zajmowały się m.in. produkcją zegarków i budzików.

W roku 1952 przedsiębiorstwo zostało przemianowane na VEB Ruhla – VEB oznacza Volkseigener Betrieb, czyli przedsiębiorstwo, którego właścicielami jest lud. Taką właśnie formę prawną przyjmowały przedsiębiorstwa produkcyjne działające we Wschodnich Niemczech, czyli GDR (German Democratic Republic). Po kilku latach VEB Ruhla zmieniło nazwę na UMF Ruhla, czyli Uhren und Maschinenfabrik Ruhla.

Zakłady RUHLA produkowały na przestrzeni lat 50′ i 60′ XX w. zegarki oraz różnego rodzaju urządzenia pomiarowe. We współpracy z Sowieckim producentem samolotów Ilushin, opracowano zegary używane w samolotach produkowanych i wykorzystywanych w GDR oraz w ZSRR, a także pierwsze zegary elektryczne, kontrolery oraz zegary szachowe. Mechanizmy produkowane w tym okresie nie były tworzone w 100% z części produkowanych w GDR, co oznaczało konieczność importu części z zachodu, a to okazało się w pewnym momencie niepoprawne zarówno politycznie, jak i ekonomicznie.

Ekonomicznie, gdyż koszt wymiany walut był niekorzystny i bardzo zmienny, a politycznie, ponieważ w myśl ideologi ZSRR, Niemcy Wschodnie nie powinny być zależne od dostaw komponentów i materiałów z kapitalistycznego zachodu.

Właśnie dlatego na początku 1960 roku, Ruhla opracowała własny mechanizm – kaliber 24 – który pomimo relatywnie prostej konstrukcji oraz nie najwyższej jakości materiałów z jakich go wykonano, okazał się wielkim sukcesem. Na przestrzeni kolejnych lat powstało wiele odmian kalibru 24, produkcja przekroczyła 5 milionów sztuk, a wszystkie elementy mechanizmu były produkowane pod dachem jeden fabryki, czyli powstała seria kalibrów in-house Ruhla.

Ponieważ różne fabryki i firmy związane z produkcją zegarków w rejonie Erfurt łączone były w tak zwane Kombinaty, w roku 1967 także Zakłady Ruhla włączono do takiego Kombinatu, w którym znalazły się takie przedsiębiorstwa, jak Glashutte czy Weimar. Kombinat zatrudniał 7,5 tysiąca pracowników, 60% produkcji VEB Ruhla eksportowane było do krajów zachodnich, natomiast pozostała część produkcji sprzedawana była w GDR, gdzie była bardzo chętnie kupowana.

Sukces zegarków Ruhla oraz stale rosnące zapotrzebowanie spowodowało, iż w 1967 roku zdecydowano się na automatyzację linii produkcyjnych, dzięki czemu 87 czynności wykonywanych manualnie podczas składania kalibru 24, zastąpiono 38 etapami wykonywanymi automatycznie. Pracownicy siedzący za panelami sterującymi czuwali jedynie nad procesem produkcji  i stale kontrolowali jego przebieg.

W roku 1978 nastąpił kolejny etap restrukturyzacji przemysłu zegarkowego Wschodnich Niemiec w konsekwencji czego powstał Kombinat Mikroelektronik Erfurt, następnie opracowano pierwszy werk elektro-mechaniczny kaliber 25, który stał się zaczynem do stworzenia pierwszego mechanizmu kwarcowego produkcji Ruhla – kaliber UMF 28-40.

Do momentu połączenia Niemiec w roku 1990, Zakłady RUHLA wyprodukowały setki milionów zegarów i zegarków oraz opracowały dziesiątki różnych, własnych kalibrów. Czasomierze Ruhla, choć zdecydowanie nie były wykonane z najwyższej jakości materiałów, odmierzały czas oraz służyły swoim właścicielom bardzo długo. Poza tym były dostępne cenowo dla niemalże każdego.

RUHLA Chronograf kaliber 24-35

Zakłady RUHLA stworzyły dziesiątki różnych modeli i wyprodukowały miliony różnego rodzaju urządzeń do pomiaru czasu. W większości były to urządzenia dość prostej konstrukcji, ich mechanizmy w większości nie posiadały kamieni łożyskujących – były to werki z wychwytem kołkowym – a koperty wykonane były z mosiądzu.

Trzeba przyznać, iż były to równocześnie zegarki dość trwałe, ładnie prezentowały się na ręce oraz odmierzały czas – choć należy zaznaczyć, że mechanizm kaliber 24 charakteryzował się dobowymi odchyleniami na poziomie +240 sekund / – 120 sekund na dzień.

Czasomierz, który trafił niedawno do mojej kolekcji jest doskonałym przykładem produktów tworzonych przez zakłady Ruhla – ma ładny, przykuwający oko design, gdyż wyglądem przypomina „rasowy” chronograf, ponadto ma obrotowy bezel – jak rasowy nurek, a dodatkowo tarcza posiada skalę tachometryczną oraz telemetryczną.

Na uwagę zasługuje zastosowany tu mechanizm chronografu, gdyż nie jest to klasyczny stoper, którego sekundnik znajduje się w stanie spoczynku i dopiero po włączeniu odliczania wskazówka rozpoczyna bieg. W przypadku zegarka Ruhla jest inaczej: pomarańczowa, centralnie umieszczona wskazówka pracuje nieprzerwanie, a górny pusher służy jedynie do jej „zerowania”, czyli powrotu na godzinę 12,00.

Po powrocie na godz. 12.00 wskazówka nadal odmierza czas, nie zatrzymuje się (przypomina to działanie funkcji flyback), a jej bieg można jedynie zatrzymać poprzez naciśnięcie i przytrzymaniem dolnego przycisku. Puszczenie dolnego przycisku powoduje wznowienie biegu wskazówki.

Jest to bardzo prosty mechanizm, który sposobem działania przypomina stop-sekundę, ale de facto stoper pracuje nieprzerwanie i może odmierzać odcinek czasu liczący jedynie 60 sekund, gdyż zegarek nie zlicza minut, ani tym bardziej godzin – jak ma to miejsce w klasycznych czasomierzach wyposażonych w komplikację konstrukcji stopera.

Mechanizm Ruhla kaliber 24-35 został opatentowany.

RUHLA Chronograf to niewątpliwie jeden z ciekawszych, bardziej „ekskluzywnych” i „skomplikowanych technicznie” modeli stworzonych przez tę niemiecką firmę. Dziś zabrzmi to zapewne dość zabawnie, ale przed laty był to zegarek traktowany w GDR, jako niezawodny, solidny oraz robiący duże wrażenie.

Trzeba przyznać, że zegarek faktycznie prezentuje się całkiem ładnie na ręce, gdyż posiada dużą kopertę mierzącą 37 mm średnicy i 40 mm wysokości. Przez wiele lat we Wschodnich Niemczech był to model, który używali lekarze, wojskowi, urzędnicy oraz zarówno prominentni, jak i zwykli obywatele.

Prezentowany przeze mnie egzemplarz jest zachowany w bardzo dobrym stanie – co obecnie stanowi coraz większą rzadkość, gdyż zegarki te wykonywane były z dość niskiej jakości materiałów i często ulegały uszkodzeniom podczas użytkowania – ponadto posiada w pełni sprawny mechanizm, co także nie trafia się zbyt często, ponieważ zepsute zegarki bardzo często nie zostawały poddawane naprawie.

Dodatkową atrakcję i ciekawostkę stanowi także oryginalne pudełko, gwarancja i instrukcja oraz oryginalny, gumowy pasek z lat 70′ XX wieku – co składa się na unikatowy komplet.

Zegarki Ruhla, choć zdecydowanie nie są produktami luksusowymi czy też imponującymi pod względem poziomu zaawansowania technicznego i wykonania, stanowią mimo tego spory fragment historii niemieckiego zegarmistrzostwa. Te relatywnie proste urządzenia odmierzające czas służyły milionom Niemców oraz obywatelom państw zachodnich, ponadto powstawały w kraju, który przestał istnieć w 1990 roku.